Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
13 Αυγούστου τοῦ 490 π.Χ. Ημέρα σύμβολο, όχι μόνο γι τὰ Ελληνικά δεδομένα αλλὰ καὶ ὁλόκληρη τὴν Ευρωπαϊκή ἱστορία. Ἑκείνη την μέρα κρίθηκε το μέλλον ολοκλήρου τοῦ παγκοσμίου πολιτισμοῦ. Οἱ Ἕλληνες, με προεξέχοντες τους Αθηναίους, αλλά και τους Πλαταιεις, στην πρώτη ανοιχτή μάχη μεταξύ τοῦ ανατολικοῦ δεσποτισμοῦ και τοῦ ελληνικοῦ ορθολογικοῦ πνεύματος έγραψαν μια από τις λαμπρότερες σελίδες της παγκοσμίου ιστορίας.
Ο Μιλτιάδης, άριστος γνώστης της περσικής πολεμικής τεχνικής, ηγήθηκε της εκστρατείας εναντίον των Περσών. Η εποχή της αθωοτητος έχει τελειώσει, οι Έλληνες έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι οι Πέρσες είναι προ των πυλών και προπαρασκευάζονται για την κατάκτηση της Ελλάδος στα πλαίσια της επεκτατικής τους πολιτικής. Στο πλευρό τους οι κατακτημένοι λαοί συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών πληθυσμών της Ιωνίας, αλλά και Έλληνες, όπως ο Ιππίας, που από την κατάκτηση της Ελλάδος προσδοκούσε την ανάληψη της εξουσίας. Αφορμή του πολέμου στάθηκε η ναυτική βοήθεια που παρείχε η Αθήνα και η Ερέτρια στην Ιώνια κατά την Ιωνική Επανάσταση.
Ο βασιλέας των Περσών, Δαρείος, αποφάσισε την παραδειγματική τιμωρία των περιοχών αυτών η πραγματικότητα, ωστόσο, ήταν διαφορετική. Ο πόλεμος εναντίον του ελληνικού κορμού ητο αναπόφευκτος καθώς η Περσική Αυτοκρατορία μοιραία θα επεκτείνετο και προς δυσμάς.
Οι Πέρσες, αφού έπλευσαν μέσω του Αιγαίου, αποβιβάστηκαν στην Ερέτρια και την κατέστρεψαν ολοσχερώς. Συνεχίζουν τον διάπλου και πραγματοποιούν τελική απόβαση στον Μαραθώνα. Η περιοχή αυτή αποτελεί μεγίστης σημασίας στρατηγικό σημείο υπέρ των Ελλήνων, καθώς α)οι Αθηναίοι θα είχαν το προβάδισμα των κινήσεων β) θα εμπόδιζαν την προσάρτηση μηδισαντων ελλήνων στο περσικό στράτευμα γ) το ιππικό των Περσών θα ητο ανίσχυρο λογω της μορφολογίας του εδάφους.
Οι Έλληνες μετέβησαν στον Μαραθώνα όπου και διέμειναν επί 6 με 9 περίπου μέρες. Στρατοπέδευσαν στο Ηράκλειο, περιοχή του Μαραθώνα. Στο διάστημα αυτό εμφανίστηκαν και οι 1000 Πλαταιεις που, αυτοβούλως, έδωσαν το δυναμικό παρόν στο πεδίο της μάχης μαζί με τους 10.000 Αθηναίους. Ο αριθμός των Περσών δεν είναι πλήρως εξακριβωμένος – οι διάφορες πηγές τους υπολογίζουν από 110.000 έως 30.000.
Το σχέδιο του Μιλτιαδου προέβλεπε τα εξής: Οι Πέρσες πολεμούσαν έχοντας ενισχυμένο το κέντρο και αποδυναμωμένα τα άκρα. Αυτό που ουσιαστικά έπρεπε να κάνει η ελληνική φάλαγγα ήταν να περικυκλώσει το περσικό στράτευμα και να το συνθλίψει έχοντας το στριμωγμένο στα δυο άκρα. Έτσι ο Μιλτιάδης αποφασίζει την ενίσχυση των ελληνικών ακρών και την αποδυνάμωση του κέντρου. Τα άκρα αποκτούν μεγαλύτερο βάθος, 8 αντρών καὶ στο κέντρο μειώνεται το βάθος στους 4 άντρες. Τα άκρα εν τέλει, ακλουθώντας πιστά τις διαταγές του Μιλτιαδου, περικύκλωσαν τους Πέρσες και συνέκλιναν προς το περσικό κέντρο.
Το σχέδιο στέφθηκε με επιτυχία. Οι Πέρσες μη έχοντας ελπίδα ,όχι απλά νίκης αλλά και επιβίωσης, τράπηκαν σε φυγή επιστρέφοντας στα πλοία τους. Το σκηνικό της μάχης συνεχίστηκε με τους Έλληνες να καταδιώκουν τα περσικά στρατεύματα μέχρι το σημείο αποβίβασης τους, στην σημερινή περιοχή του Σχοινιά.
Μέσα στο πεδίο της μάχης ανεδείχθησαν σπουδαίες ηρωικές φυσιογνωμίες όπως του Καλλιμάχου, ο οποίος θανατώθηκε από τα περσικά δόρατα, που ωστόσο λόγο της κλίσης τους κατάφεραν να τον κρατήσουν όρθια στάση! Το γεγονός αυτό προξένησε τεραστία εντύπωση στους Πέρσες δημιουργώντας την εντύπωση ότι ακόμα και νεκροί οι Έλληνες παραμένουν όρθιοι!
Ο δε αδελφός του Αισχύλου, Κυνεγειρος, στην προσπάθεια να εμποδίσει τα εχθρικά πλοία να φύγουν κρατούσε με το ένα χέρι την πρύμνη του περσικού πλοίου. Οι Πέρσες του το ακρωτηριάζουν. Συνεχίζει με το δεύτερο χέρι το οποίο επίσης κόβουν. Δεν παραιτείται ωστόσο. Δαγκώνει το πλοίο κρατώντας το με όση δύναμη του απέμεινε. Έπεσε ηρωικά όταν οι εχθροί του αφαίρεσαν το κεφάλι. Τα πλοία τελικως αναχωρούν. Σκοπός τους όμως δεν είναι να επιστρέψουν στην Περσία, αλλά να επιχειρήσουν νέα απόβαση στο Φάληρο
Η διορατικότητα του Μιλτιαδου όμως του επέτρεψε να γνωρίζει τις επόμενες κινήσεις των Περσών. Έστειλε αμέσως αγγελιαφόρο, τον Θέρσιππο, να αναγγείλει στους Αθηναίους το μήνυμα της νίκης ούτος ώστε να γνωρίζουν ότι οι Αθηναίοι κατέστειλαν την εκεί ισχύ των Περσών και να είναι έτοιμοι για ενδεχόμενο εκ νέου χτύπημα από την πλευρά του Φαλήρου.
Ο Θέρσιππος μετά από μια ασταμάτητη, γεμάτη κακουχίες, δύσκολες καιρικές συνθήκες (ας θυμηθούμε ότι ήταν καλοκαίρι και η θερμοκρασία υψηλή) διαδρομή από τον Μαραθώνα έως την Αθήνα καταφέρνει να φτάσει μέχρι τα πρώτους οικισμούς. Οι δυνάμεις του δεν του επιτρέπουν να συνεχίσει την πορεία του. Συναντά τους πρώτους κατοίκους. Με μια τελευταία ανάσα που του απομένει μεταδίδει το μήνυμα της νίκης… ¨νενικηκαμεν¨! Τα σώμα του γενναίου αυτού Αθηναίου σωριάζεται αμέσως στο έδαφος. Με την τελευταία του πνοή επέλεξε να αναγγείλει την νίκη επί του βαρβάρου κατακτητου, τον θρίαμβο της Ελλάδος έναντι του ανατολισμου.
Οι Πέρσες, όπως σωστά προέβλεψε ο Μιλτιάδης, προσέγγιζαν τις ακτές του Φαλήρου. Ο Μιλτιάδης αφήνει πίσω του τον Αριστείδη να φυλάει τὰ λάφυρα του πολέμου και μαζὶ μὲ τοὺς Έλληνες οπλίτες επιστρέφουν στην Αθηνα. Οι Πέρσες και μόνο στην θέα των αθηναϊκών ασπίδων να γυαλίζουν στον ήλιο, δίστασαν να αποβιβαστούν και επέστρεψαν ηττημένοι, σε άθλια κατάσταση στην Περσία. Με αυτόν τον τρόπο κλείνει το έπος του Μαραθωνος, μέχρι το 480 π.Χ όπου οι Πέρσες θα δοκιμάσουν νέες επιχειρήσεις αλλά θα βρουν αντίσταση στις Θερμοπύλες.
Ο βασιλέας των Περσών, Δαρείος, αποφάσισε την παραδειγματική τιμωρία των περιοχών αυτών η πραγματικότητα, ωστόσο, ήταν διαφορετική. Ο πόλεμος εναντίον του ελληνικού κορμού ητο αναπόφευκτος καθώς η Περσική Αυτοκρατορία μοιραία θα επεκτείνετο και προς δυσμάς.
Οι Πέρσες, αφού έπλευσαν μέσω του Αιγαίου, αποβιβάστηκαν στην Ερέτρια και την κατέστρεψαν ολοσχερώς. Συνεχίζουν τον διάπλου και πραγματοποιούν τελική απόβαση στον Μαραθώνα. Η περιοχή αυτή αποτελεί μεγίστης σημασίας στρατηγικό σημείο υπέρ των Ελλήνων, καθώς α)οι Αθηναίοι θα είχαν το προβάδισμα των κινήσεων β) θα εμπόδιζαν την προσάρτηση μηδισαντων ελλήνων στο περσικό στράτευμα γ) το ιππικό των Περσών θα ητο ανίσχυρο λογω της μορφολογίας του εδάφους.
Οι Έλληνες μετέβησαν στον Μαραθώνα όπου και διέμειναν επί 6 με 9 περίπου μέρες. Στρατοπέδευσαν στο Ηράκλειο, περιοχή του Μαραθώνα. Στο διάστημα αυτό εμφανίστηκαν και οι 1000 Πλαταιεις που, αυτοβούλως, έδωσαν το δυναμικό παρόν στο πεδίο της μάχης μαζί με τους 10.000 Αθηναίους. Ο αριθμός των Περσών δεν είναι πλήρως εξακριβωμένος – οι διάφορες πηγές τους υπολογίζουν από 110.000 έως 30.000.
Το σχέδιο του Μιλτιαδου προέβλεπε τα εξής: Οι Πέρσες πολεμούσαν έχοντας ενισχυμένο το κέντρο και αποδυναμωμένα τα άκρα. Αυτό που ουσιαστικά έπρεπε να κάνει η ελληνική φάλαγγα ήταν να περικυκλώσει το περσικό στράτευμα και να το συνθλίψει έχοντας το στριμωγμένο στα δυο άκρα. Έτσι ο Μιλτιάδης αποφασίζει την ενίσχυση των ελληνικών ακρών και την αποδυνάμωση του κέντρου. Τα άκρα αποκτούν μεγαλύτερο βάθος, 8 αντρών καὶ στο κέντρο μειώνεται το βάθος στους 4 άντρες. Τα άκρα εν τέλει, ακλουθώντας πιστά τις διαταγές του Μιλτιαδου, περικύκλωσαν τους Πέρσες και συνέκλιναν προς το περσικό κέντρο.
Το σχέδιο στέφθηκε με επιτυχία. Οι Πέρσες μη έχοντας ελπίδα ,όχι απλά νίκης αλλά και επιβίωσης, τράπηκαν σε φυγή επιστρέφοντας στα πλοία τους. Το σκηνικό της μάχης συνεχίστηκε με τους Έλληνες να καταδιώκουν τα περσικά στρατεύματα μέχρι το σημείο αποβίβασης τους, στην σημερινή περιοχή του Σχοινιά.
Μέσα στο πεδίο της μάχης ανεδείχθησαν σπουδαίες ηρωικές φυσιογνωμίες όπως του Καλλιμάχου, ο οποίος θανατώθηκε από τα περσικά δόρατα, που ωστόσο λόγο της κλίσης τους κατάφεραν να τον κρατήσουν όρθια στάση! Το γεγονός αυτό προξένησε τεραστία εντύπωση στους Πέρσες δημιουργώντας την εντύπωση ότι ακόμα και νεκροί οι Έλληνες παραμένουν όρθιοι!
Ο δε αδελφός του Αισχύλου, Κυνεγειρος, στην προσπάθεια να εμποδίσει τα εχθρικά πλοία να φύγουν κρατούσε με το ένα χέρι την πρύμνη του περσικού πλοίου. Οι Πέρσες του το ακρωτηριάζουν. Συνεχίζει με το δεύτερο χέρι το οποίο επίσης κόβουν. Δεν παραιτείται ωστόσο. Δαγκώνει το πλοίο κρατώντας το με όση δύναμη του απέμεινε. Έπεσε ηρωικά όταν οι εχθροί του αφαίρεσαν το κεφάλι. Τα πλοία τελικως αναχωρούν. Σκοπός τους όμως δεν είναι να επιστρέψουν στην Περσία, αλλά να επιχειρήσουν νέα απόβαση στο Φάληρο
Η διορατικότητα του Μιλτιαδου όμως του επέτρεψε να γνωρίζει τις επόμενες κινήσεις των Περσών. Έστειλε αμέσως αγγελιαφόρο, τον Θέρσιππο, να αναγγείλει στους Αθηναίους το μήνυμα της νίκης ούτος ώστε να γνωρίζουν ότι οι Αθηναίοι κατέστειλαν την εκεί ισχύ των Περσών και να είναι έτοιμοι για ενδεχόμενο εκ νέου χτύπημα από την πλευρά του Φαλήρου.
Ο Θέρσιππος μετά από μια ασταμάτητη, γεμάτη κακουχίες, δύσκολες καιρικές συνθήκες (ας θυμηθούμε ότι ήταν καλοκαίρι και η θερμοκρασία υψηλή) διαδρομή από τον Μαραθώνα έως την Αθήνα καταφέρνει να φτάσει μέχρι τα πρώτους οικισμούς. Οι δυνάμεις του δεν του επιτρέπουν να συνεχίσει την πορεία του. Συναντά τους πρώτους κατοίκους. Με μια τελευταία ανάσα που του απομένει μεταδίδει το μήνυμα της νίκης… ¨νενικηκαμεν¨! Τα σώμα του γενναίου αυτού Αθηναίου σωριάζεται αμέσως στο έδαφος. Με την τελευταία του πνοή επέλεξε να αναγγείλει την νίκη επί του βαρβάρου κατακτητου, τον θρίαμβο της Ελλάδος έναντι του ανατολισμου.
Οι Πέρσες, όπως σωστά προέβλεψε ο Μιλτιάδης, προσέγγιζαν τις ακτές του Φαλήρου. Ο Μιλτιάδης αφήνει πίσω του τον Αριστείδη να φυλάει τὰ λάφυρα του πολέμου και μαζὶ μὲ τοὺς Έλληνες οπλίτες επιστρέφουν στην Αθηνα. Οι Πέρσες και μόνο στην θέα των αθηναϊκών ασπίδων να γυαλίζουν στον ήλιο, δίστασαν να αποβιβαστούν και επέστρεψαν ηττημένοι, σε άθλια κατάσταση στην Περσία. Με αυτόν τον τρόπο κλείνει το έπος του Μαραθωνος, μέχρι το 480 π.Χ όπου οι Πέρσες θα δοκιμάσουν νέες επιχειρήσεις αλλά θα βρουν αντίσταση στις Θερμοπύλες.
Έκπληξη προκαλεί η μνεία που κάνει ο Θουκυδίδης στην Ευρώπη, «Μήδοι ανεχώρησαν εκ της Ευρώπης νικηθέντες και ναυσί και πεζώ υπό των Ελλήνων» (Θουκυδίδης Α΄ 89), αλλα και ο Πλατωνας «Η Περσών επίθεσις τοις Έλλησιν, ίσως δε σχεδόν άπασιν τοις την Ευρώπην οικούσιν εγένετο» (Πλάτων, Νόμοι 698 Β). Ανάλογες αναφορές κάνει ο ίδιος στον «Μενέξενο» αλλά και ο Λυσίας στον «επιτάφιο».
Ευρωπαίοι και όχι μόνο, διανοητές, διαχρονικά, τίμησαν, τιμούν και μνημονεύουν το έπος του Μαραθώνα θεωρώντας το ως το σημείο εκείνο στο οποίο κρίθηκε η παγκόσμιος και δη, η ευρωπαϊκή ιστορία.
Ο W. Duran στο έργο του «Παγκόσμια ιστορία του πολιτισμού» (1885 – 1981), τόμος Β, αναφέρει « Ο Ελληνο – Περσικός πόλεμος ήτο η σημαντικοτέρα σύγκρουσις της ευρωπαϊκής ιστορίας, διότι κατέστησε δυνατην την υπαρξιν της Ευρώπης. Κατέκτησε δια τον Δυτικόν Πολιτισμόν την ευκαιρίαν να αναπτύξη την ιδικήν του οικονομικήν ζωήν δίχως το βάρος του φόρου υποτελείας προς τους ξένους- και τους ιδικούς τους θεσμούς, ελεύθερος από κάθε επιβολήν των βασιλέων της Ανατολής».
Ο Ροβεσπιέρος (1758 – 1794), ηγέτης της γαλλικής επανάστασης, αναφέρει τα εξής «θα προτιμούσα να είμαι ένας από τους γιούς του Αριστείδη, μεγαλωμένος στο Πρυτανείο, με δαπάνες της δημοκρατίας, παρά ο επίδοξος κληρονόμος του Ξέρξη, γεννημένος στον βούρκο των αυλών, για να πάρω έναν θρόνο διακοσμημένο με τον εξευτελισμό των λαών, που θα λάμπει από την δημόσια αθλιότητα…».
Ο δε Childe Harolds Pilgrimage λέει χαρακτηριστικά για τον Μαραθώνα «Όπως το πρωινό μίας δόξας μακρινής πολύτιμης, τότε που ο Μαραθώνας έγινε λέξη μαγική…».
Τα παραδείγματα στην διεθνή βιβλιογραφία είναι πλέον των αρκετών. Η αναφορά όλων είναι σχεδόν αδύνατη λόγω χώρου αλλά και λόγω του χρόνου σας, τον οποίο κινδυνεύω να καταχραστώ. Αξίζει να αναφερθεί ότι πλην των διανοητών η ηρωική αυτή σελίδα της ελληνικής ιστορίας επηρέασε και τον καλλιτεχνικό χώρο. Συνετέθη το έργο «Ο Μιλτιάδης στον Μαραθώνα» το οποίο παρουσιάστηκε στην Όπερα των Παρισίων, αλλά και «Η μέρα του Μαραθώνα» το 1793.
Ο W. Duran στο έργο του «Παγκόσμια ιστορία του πολιτισμού» (1885 – 1981), τόμος Β, αναφέρει « Ο Ελληνο – Περσικός πόλεμος ήτο η σημαντικοτέρα σύγκρουσις της ευρωπαϊκής ιστορίας, διότι κατέστησε δυνατην την υπαρξιν της Ευρώπης. Κατέκτησε δια τον Δυτικόν Πολιτισμόν την ευκαιρίαν να αναπτύξη την ιδικήν του οικονομικήν ζωήν δίχως το βάρος του φόρου υποτελείας προς τους ξένους- και τους ιδικούς τους θεσμούς, ελεύθερος από κάθε επιβολήν των βασιλέων της Ανατολής».
Ο Ροβεσπιέρος (1758 – 1794), ηγέτης της γαλλικής επανάστασης, αναφέρει τα εξής «θα προτιμούσα να είμαι ένας από τους γιούς του Αριστείδη, μεγαλωμένος στο Πρυτανείο, με δαπάνες της δημοκρατίας, παρά ο επίδοξος κληρονόμος του Ξέρξη, γεννημένος στον βούρκο των αυλών, για να πάρω έναν θρόνο διακοσμημένο με τον εξευτελισμό των λαών, που θα λάμπει από την δημόσια αθλιότητα…».
Ο δε Childe Harolds Pilgrimage λέει χαρακτηριστικά για τον Μαραθώνα «Όπως το πρωινό μίας δόξας μακρινής πολύτιμης, τότε που ο Μαραθώνας έγινε λέξη μαγική…».
Τα παραδείγματα στην διεθνή βιβλιογραφία είναι πλέον των αρκετών. Η αναφορά όλων είναι σχεδόν αδύνατη λόγω χώρου αλλά και λόγω του χρόνου σας, τον οποίο κινδυνεύω να καταχραστώ. Αξίζει να αναφερθεί ότι πλην των διανοητών η ηρωική αυτή σελίδα της ελληνικής ιστορίας επηρέασε και τον καλλιτεχνικό χώρο. Συνετέθη το έργο «Ο Μιλτιάδης στον Μαραθώνα» το οποίο παρουσιάστηκε στην Όπερα των Παρισίων, αλλά και «Η μέρα του Μαραθώνα» το 1793.
Ο σύγχρονος παγκόσμιος πολιτισμός, υποκλινόμενος στην λαμπρό αυτό έπος του ελληνισμού, ιδιαίτερα εν έτει 2010, την επέτειο δηλαδή των 2.500 χρόνων από την ημέρα της μάχης, διοργάνωσε τόσο σε κρατικό (αξίζει να αναφερθεί η Κίνα. Η οποία πέραν των ομιλιών, συνεδρίων, αφισών, τύπωση γραμματοσήμων με θέμα την μάχη προχώρησε και σε αδερφοποίηση της πόλης Ξιάνμεν με τον Μαραθώνα), όσο και ευρωπαικό επίπεδο, με την συνάντηση εκπροσώπων των κρατών στον ιερό χώρο του Μαραθώνος. Τα ελληνικά - ολυμπιακά ιδεώδη της ευγενούς άμιλλας, αγωνιστικότητος, αυτοθυσίας και δημοκρατίας κέντρισαν για άλλη μία φορά το ενδιαφέρον της οικουμένης.
"Ιφικρατης"
"Ιφικρατης"
Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν
- (Αμυνόμενοι υπέρ των Ελλήνων οι Αθηναίοι στον Μαραθώνα, κατέστρεψαν τη δύναμη των χρυσοντυμένων Περσών)
Σιμωνίδης ὁ Κεῖος
Κι αν είναι να πεθάνωμε γιά τήν 'Ελλάδα, Θεία είναι ή δάφνη, μιά φορά κανείς πεθαίνει.
Η μάχη σύμφωνα με τον Ηρόδοτο
[6,103] Ἀθηναῖοι δὲ ὡς ἐπύθοντο ταῦτα, ἐβοήθεον καὶ αὐτοὶ ἐς τὸν Μαραθῶνα. ἦγον δὲ σφέας στρατηγοὶ δέκα, τῶν ὁ δέκατος ἦν Μιλτιάδης· τοῦ τὸν πατέρα Κίμωνα τὸν Στησαγόρεω κατέλαβε φυγεῖν ἐξ Ἀθηνέων Πεισίστρατον τὸν Ἱπποκράτεος. (2) καὶ αὐτῷ φεύγοντι Ὀλυμπιάδα ἀνελέσθαι τεθρίππῳ συνέβη, καὶ ταύτην μὲν τὴν νίκην ἀνελόμενόν μιν τὠυτὸ ἐξενείκασθαι τῷ ὁμομητρίῳ ἀδελφεῷ Μιλτιάδῃ· μετὰ δὲ τῇ ὑστέρῃ Ὀλυμπιάδι τῇσι αὐτῇσι ἵπποισι νικῶν παραδιδοῖ Πεισιστράτῳ ἀνακηρυχθῆναι, καὶ τὴν νίκην παρεὶς τούτῳ κατῆλθε ἐπὶ τὰ ἑωυτοῦ ὑπόσπονδος. (3) καί μιν ἀνελόμενον τῇσι αὐτῇσι ἵπποισι ἄλλην Ὀλυμπιάδα κατέλαβε ἀποθανεῖν ὑπὸ τῶν Πεισιστράτου παίδων, οὐκέτι περιεόντος αὐτοῦ Πεισιστράτου· κτείνουσι δὲ οὗτοί μιν κατὰ τὸ πρυτανήιον νυκτὸς ὑπείσαντες ἄνδρας. τέθαπται δὲ Κίμων πρὸ τοῦ ἄστεος, πέρην τῆς διὰ Κοίλης καλεομένης ὁδοῦ· καταντίον δ᾽ αὐτοῦ αἱ ἵπποι τεθάφαται αὗται αἱ τρεῖς Ὀλυμπιάδας ἀνελόμεναι. (4) ἐποίησαν δὲ καὶ ἄλλαι ἵπποι ἤδη τὠυτὸ τοῦτο Εὐαγόρεω Λάκωνος, πλέω δὲ τουτέων οὐδαμαί. ὁ μὲν δὴ πρεσβύτερος τῶν παίδων τῷ Κίμωνι Στησαγόρης ἦν τηνικαῦτα παρὰ τῷ πάτρῳ Μιλτιάδῃ τρεφόμενος ἐν τῇ Χερσονήσῳ, ὁ δὲ νεώτερος παρ᾽ αὐτῷ Κίμωνι ἐν Ἀθήνῃσι, οὔνομα ἔχων ἀπὸ τοῦ οἰκιστέω τῆς Χερσονήσου Μιλτιάδεω Μιλτιάδης.
[6,104] οὗτος δὴ ὦν τότε ὁ Μιλτιάδης ἥκων ἐκ τῆς Χερσονήσου καὶ ἐκπεφευγὼς διπλόον θάνατον ἐστρατήγεε Ἀθηναίων. ἅμα μὲν γὰρ οἱ Φοίνικες αὐτὸν οἱ ἐπιδιώξαντες μέχρι Ἴμβρου περὶ πολλοῦ ἐποιεῦντο λαβεῖν τε καὶ ἀναγαγεῖν παρὰ βασιλέα· (2) ἅμα δὲ ἐκφυγόντα τε τούτους καὶ ἀπικόμενον ἐς τὴν ἑωυτοῦ δοκέοντά τε εἶναι ἐν σωτηρίῃ ἤδη, τὸ ἐνθεῦτέν μιν οἱ ἐχθροὶ ὑποδεξάμενοι ὑπὸ δικαστήριον αὐτὸν ἀγαγόντες ἐδίωξαν τυραννίδος τῆς ἐν Χερσονήσῳ. ἀποφυγὼν δὲ καὶ τούτους στρατηγὸς οὕτω Ἀθηναίων ἀπεδέχθη, αἱρεθεὶς ὑπὸ τοῦ δήμου.
 |
103 [ ] Τον αθηναϊκό στρατό διοικούσαν δέκα στρατηγοί, από τους οποίους τελευταίος ήταν ο Μιλτιάδης. Ο πατέρας του, ο Κίμωνας, γιος του Στησαγόρα, είχε εξοριστεί από την Αθήνα από τον Πεισίστρατο, γιο του Ιπποκράτη. Ενώ βρισκόταν στην εξορία, είχε την τύχη να κερδίσει τον αγώνα με τον τέθριππο στην Ολυμπία κι έτσι να αποσπάσει την ίδια δόξα με τον ομομήτριο αδερφό του, Μιλτιάδη. Στους επόμενους Ολυμπιακούς αγώνες, κέρδισε πάλι το έπαθλο με τα ίδια άλογα, αλλά αυτή τη φορά παραιτήθηκε από τη νίκη για χάρη του Πεισίστρατου· γι αυτήν του την πράξη, ο τελευταίος του επέτρεψε να γυρίσει στην Αθήνα. Σε μια μεταγενέστερη διοργάνωση των Ολυμπιακών, κέρδισε για τρίτη φορά τη νίκη, πάντα με τα ίδια άλογα. Λίγο αργότερα, αφού πέθανε ο Πεισίστρατος, δολοφονήθηκε από τους γιους του τυράννου, που έστειλαν τη νύχτα μερικούς άνδρες να του στήσουν ενέδρα στο δρόμο κοντά στο πρυτανείο. Θάφτηκε έξω από την Αθήνα, στην άλλη πλευρά του δρόμου που λέγεται Κοίλη οδός και απέναντι από τον τάφο του θάφτηκαν τα άλογα με τα οποία είχε κερδίσει τρεις φορές στην Ολυμπιάδα. Τριπλή νίκη είχε επιτευχθεί από μια μοναδική ομάδα αλόγων, αυτή του Ευαγόρα από τη Λακωνία· από τότε, δεν το έχει κατορθώσει κανείς άλλος. Την εποχή εκείνη, ο Στησαγόρας, πρωτότοκος από τους δύο γιους του, ζούσε στη Χερσόνησο με το θείο του, Μιλτιάδη, ενώ ο μικρότερος, που είχε πάρει το όνομα Μιλτιάδης από το μεσολαβητή στη Χερσόνησο, βρισκόταν με τον πατέρα του στην Αθήνα.
104. Αυτός ο Μιλτιάδης έγινε τώρα ένας από τους δέκα στρατηγούς των Αθηναίων. Είχε έρθει πρόσφατα από τη Χερσόνησο και δυο φορές λίγο έλειψε να χάσει τη ζωή του. Τη μια όταν τον καταδίωξαν οι Φοίνικες μέχρι την Ίμβρο, προσπαθώντας να τον συλλάβουν και να τον πάνε στον βασιλιά, και τη δεύτερη, όταν, αφού γλίτωσε απ’ αυτή την απειλή κι έφτασε στην ασφάλεια της πατρίδας του, βρήκε τους εχθρούς του να τον περιμένουν και σύρθηκε στα δικαστήρια για την τυραννική διακυβέρνησή του στη Χερσόνησο. Πάντως, ξέφυγε κι απ’ αυτό τον κίνδυνο και μετά τη νίκη του, εκλέχτηκε στρατηγός από το λαό.
|
Αγγελιαφόρος στη Σπάρτη
| |
[6,105] καὶ πρῶτα μὲν ἐόντες ἔτι ἐν τῷ ἄστεϊ οἱ στρατηγοὶ ἀποπέμπουσι ἐς Σπάρτην κήρυκα Φειδιππίδην Ἀθηναῖον μὲν ἄνδρα, ἄλλως δὲ ἡμεροδρόμην τε καὶ τοῦτο μελετῶντα· τῷ δή, ὡς αὐτός τε ἔλεγε Φειδιππίδης καὶ Ἀθηναίοισι ἀπήγγελλε, περὶ τὸ Παρθένιον ὄρος τὸ ὑπὲρ Τεγέης ὁ Πὰν περιπίπτει· (2) βώσαντα δὲ τὸ οὔνομα τοῦ Φειδιππίδεω τὸν Πᾶνα Ἀθηναίοισι κελεῦσαι ἀπαγγεῖλαι, δι᾽ ὅ τι ἑωυτοῦ οὐδεμίαν ἐπιμελείην ποιεῦνται ἐόντος εὐνόου Ἀθηναίοισι καὶ πολλαχῇ γενομένου σφι ἤδη χρησίμου, τὰ δ᾽ ἔτι καὶ ἐσομένου. (3) καὶ ταῦτα μὲν Ἀθηναῖοι, καταστάντων σφι εὖ ἤδη τῶν πρηγμάτων, πιστεύσαντες εἶναι ἀληθέα ἱδρύσαντο ὑπὸ τῇ ἀκροπόλι Πανὸς ἱρόν, καὶ αὐτὸν ἀπὸ ταύτης τῆς ἀγγελίης θυσίῃσι ἐπετείοισι καὶ λαμπάδι ἱλάσκονται.
[6,106] τότε δὲ πεμφθεὶς ὑπὸ τῶν στρατηγῶν ὁ Φειδιππίδης οὗτος, ὅτε πέρ οἱ ἔφη καὶ τὸν Πᾶνα φανῆναι, δευτεραῖος ἐκ τοῦ Ἀθηναίων ἄστεος ἦν ἐν Σπάρτῃ, ἀπικόμενος δὲ ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας ἔλεγε (2) “ὦ Λακεδαιμόνιοι, Ἀθηναῖοι ὑμέων δέονται σφίσι βοηθῆσαι καὶ μὴ περιιδεῖν πόλιν ἀρχαιοτάτην ἐν τοῖσι Ἕλλησι δουλοσύνῃ περιπεσοῦσαν πρὸς ἀνδρῶν βαρβάρων· καὶ γὰρ νῦν Ἐρέτριά τε ἠνδραπόδισται καὶ πόλι λογίμῳ ἡ Ἑλλὰς γέγονε ἀσθενεστέρη”. (3) ὃ μὲν δή σφι τὰ ἐντεταλμένα ἀπήγγελλε, τοῖσι δὲ ἕαδε μὲν βοηθέειν Ἀθηναίοισι, ἀδύνατα δέ σφι ἦν τὸ παραυτίκα ποιέειν ταῦτα, οὐ βουλομένοισι λύειν τὸν νόμον· ἦν γὰρ ἱσταμένου τοῦ μηνὸς εἰνάτη, εἰνάτῃ δὲ οὐκ ἐξελεύσεσθαι ἔφασαν μὴ οὐ πλήρεος ἐόντος τοῦ κύκλου.
[6,107] οὗτοι μέν νυν τὴν πανσέληνον ἔμενον. τοῖσι δὲ βαρβάροισι κατηγέετο Ἱππίης ὁ Πεισιστράτου ἐς τὸν Μαραθῶνα, τῆς παροιχομένης νυκτὸς ὄψιν ἰδὼν τοιήνδε· ἐδόκεε ὁ Ἱππίης τῇ μητρὶ τῇ ἑωυτοῦ συνευνηθῆναι. (2) συνεβάλετο ὦν ἐκ τοῦ ὀνείρου κατελθὼν ἐς τὰς Ἀθήνας καὶ ἀνασωσάμενος τὴν ἀρχὴν τελευτήσειν ἐν τῇ ἑωυτοῦ γηραιός. ἐκ μὲν δὴ τῆς ὄψιος συνεβάλετο ταῦτα, τότε δὲ κατηγεόμενος τοῦτο μὲν τὰ ἀνδράποδα τὰ ἐξ Ἐρετρίης ἀπέβησε ἐς τὴν νῆσον τὴν Στυρέων, καλεομένην δὲ Αἰγλείην, τοῦτο δὲ καταγομένας ἐς τὸν Μαραθῶνα τὰς νέας ὅρμιζε οὗτος, ἐκβάντας τε ἐς γῆν τοὺς βαρβάρους διέτασσε. (3) καί οἱ ταῦτα διέποντι ἐπῆλθε πταρεῖν τε καὶ βῆξαι μεζόνως ἢ ὡς ἐώθεε· οἷα δέ οἱ πρεσβυτέρῳ ἐόντι τῶν ὀδόντων οἱ πλεῦνες ἐσείοντο· τούτων ὦν ἕνα τῶν ὀδόντων ἐκβάλλει ὑπὸ βίης βήξας· ἐκπεσόντος δὲ ἐς τὴν ψάμμον αὐτοῦ ἐποιέετο σπουδὴν πολλὴν ἐξευρεῖν. (4) ὡς δὲ οὐκ ἐφαίνετό οἱ ὁ ὀδών, ἀναστενάξας εἶπε πρὸς τοὺς παραστάτας “ἡ γῆ ἥδε οὐκ ἡμετέρη ἐστί, οὐδέ μιν δυνησόμεθα ὑποχειρίην ποιήσασθαι· ὁκόσον δέ τι μοι μέρος μετῆν, ὁ ὀδὼν μετέχει”.
[6,108] Ἱππίης μὲν δὴ ταύτῃ τὴν ὄψιν συνεβάλετο ἐξεληλυθέναι. Ἀθηναίοισι δὲ τεταγμένοισι ἐν τεμένεϊ Ἡρακλέος ἐπῆλθον βοηθέοντες Πλαταιέες πανδημεί. καὶ γὰρ καὶ ἐδεδώκεσαν σφέας αὐτοὺς τοῖσι Ἀθηναίοισι οἱ Πλαταιέες, καὶ πόνους ὑπὲρ αὐτῶν οἱ Ἀθηναῖοι συχνοὺς ἤδη ἀναραιρέατο· ἔδοσαν δὲ ὧδε. (2) πιεζεύμενοι ὑπὸ Θηβαίων οἱ Πλαταιέες ἐδίδοσαν πρῶτα παρατυχοῦσι Κλεομένεΐ τε τῷ Ἀναξανδρίδεω καὶ Λακεδαιμονίοισι σφέας αὐτούς. οἳ δὲ οὐ δεκόμενοι ἔλεγόν σφι τάδε. “ἡμεῖς μὲν ἑκαστέρω τε οἰκέομεν, καὶ ὑμῖν τοιήδε τις γίνοιτ᾽ ἂν ἐπικουρίη ψυχρή· φθαίητε γὰρ ἂν πολλάκις ἐξανδραποδισθέντες ἤ τινα πυθέσθαι ἡμέων. (3) συμβουλεύομεν δὲ ὑμῖν δοῦναι ὑμέας αὐτοὺς Ἀθηναίοισι, πλησιοχώροισι τε ἀνδράσι καὶ τιμωρέειν ἐοῦσι οὐ κακοῖσι”. ταῦτα συνεβούλευον οἱ Λακεδαιμόνιοι οὐ κατὰ τὴν εὐνοίην οὕτω τῶν Πλαταιέων ὡς βουλόμενοι τοὺς Ἀθηναίους ἔχειν πόνους συνεστεῶτας Βοιωτοῖσι. (4) Λακεδαιμόνιοι μέν νυν Πλαταιεῦσι ταῦτα συνεβούλευον, οἳ δὲ οὐκ ἠπίστησαν, ἀλλ᾽ Ἀθηναίων ἱρὰ ποιεύντων τοῖσι δυώδεκα θεοῖσι ἱκέται ἱζόμενοι ἐπὶ τὸν βωμὸν ἐδίδοσαν σφέας αὐτούς. Θηβαῖοι δὲ πυθόμενοι ταῦτα ἐστρατεύοντο ἐπὶ τοὺς Πλαταιέας, Ἀθηναῖοι δέ σφι ἐβοήθεον. (5) μελλόντων δὲ συνάπτειν μάχην Κορίνθιοι οὐ περιεῖδον, παρατυχόντες δὲ καὶ καταλλάξαντες ἐπιτρεψάντων ἀμφοτέρων οὔρισαν τὴν χώρην ἐπὶ τοῖσιδε, ἐᾶν Θηβαίους Βοιωτῶν τοὺς μὴ βουλομένους ἐς Βοιωτοὺς τελέειν. Κορίνθιοι μὲν δὴ ταῦτα γνόντες ἀπαλλάσσοντο, Ἀθηναίοισι δὲ ἀπιοῦσι ἐπεθήκαντο Βοιωτοί, ἐπιθέμενοι δὲ ἑσσώθησαν τῇ μάχῃ. (6) ὑπερβάντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τοὺς οἱ Κορίνθιοι ἔθηκαν Πλαταιεῦσι εἶναι οὔρους, τούτους ὑπερβάντες τὸν Ἀσωπὸν αὐτὸν ἐποιήσαντο οὖρον Θηβαίοισι πρὸς Πλαταιέας εἶναι καὶ Ὑσιάς. ἔδοσαν μὲν δὴ οἱ Πλαταιέες σφέας αὐτοὺς Ἀθηναίοισι τρόπῳ τῷ εἰρημένῳ, ἧκον δὲ τότε ἐς Μαραθῶνα βοηθέοντες.
 |
105. Προτού φύγουν από την πόλη, οι Αθηναίοι στρατηγοί έστειλαν ένα μήνυμα στη Σπάρτη. Αγγελιαφόρος ήταν ένας Αθηναίος που λεγόταν Φειδιππίδης επαγγελματίας δρομέας μεγάλων αποστάσεων. Σύμφωνα με την αναφορά που έδωσε στους Αθηναίους όταν επέστρεψε, συνάντησε το θεό Πάνα στο όρος Παρθένιο, πάνω από την Τεγέα. Ο Πάνας, είπε, τον φώναξε με τ’ όνομά του και του είπε να ρωτήσει τους Αθηναίους γιατί τον αγνοούσαν, παρ’ όλο που εκείνος ήταν φιλικός απέναντί τους και, μάλιστα, τους είχε φανεί χρήσιμος αρκετές φορές στο παρελθόν και θα μπορούσε να το κάνει και στο μέλλον. Οι Αθηναίοι πίστεψαν την ιστορία του Φειδιππίδη και μόλις η ζωή τους επανήλθε στο φυσιολογικό, έχτισαν ένα ναό στον Πάνα κάτω από την Ακρόπολη και, από τότε που πήραν το μήνυμά του, οργανώνουν μια ετήσια γιορτή, με λαμπαδηδρομία και θυσίες, για να έχουν την εύνοιά του.
106. Ο Φειδιππίδης λοιπόν —που ανέλαβε την αποστολή από τους στρατηγούς της Αθήνας και συνάντησε τον Πάνα— έφτασε στη Σπάρτη την επόμενη μέρα που έφυγε από την Αθήνα και παρέδωσε στους άρχοντες των Σπαρτιατών το μήνυμα που έλεγε: «Άνδρες της Σπάρτης, οι Αθηναίοι σας ζητούν να τους βοηθήσετε και να μη μείνετε απλοί θεατές της επικείμενης συντριβής και υποδούλωσης της αρχαιότερης πόλης της Ελλάδας από ένα βάρβαρο εισβολέα· αυτή τη στιγμή, η Ερέτρια έχει πέσει στα χέρια του κι η Ελλάδα είναι πιο αδύναμη μετά την απώλεια μιας αξιόλογης πόλης της». Αυτός είπε όσα είχε πάρει εντολή να πει. Οι Σπαρτιάτες, μολονότι ήθελαν να στείλουν βοήθεια στην Αθήνα, δεν μπορούσαν να το κάνουν αμέσως γιατί θα καταπατούσαν τους νόμους τους. Ήταν η ένατη μέρα του μήνα και δεν έπρεπε να αρχίσουν εχθροπραξίες προτού γεμίσει το φεγγάρι.
107. Έτσι, περίμεναν την πανσέληνο ενώ στο μεταξύ, ο Ιππίας, γιος του Πεισίστρατου, οδηγούσε τους Πέρσες στο Μαραθώνα. Την προηγούμενη νύχτα ο Ιππίας ονειρεύτηκε ότι κοιμόταν με τη μητέρα του και υπέθεσε ότι το όνειρο σήμαινε πως θα επέστρεφε στην Αθήνα, θα ανακτούσε την εξουσία και θα πέθαινε ειρηνικά στην πατρίδα του σε βαθιά γεράματα. Ας αφήσουμε όμως την ερμηνεία του ονείρου του. Την επομένη, οδηγώντας τους εισβολείς μέσα στα αθηναϊκά εδάφη, αποβίβασε τους Ερετριείς αιχμάλωτους στην Αιγίλια, ένα νησί που ήταν στην επικράτεια της πόλης Στύρα, οδήγησε τον στόλο στο λιμάνι του Μαραθώνα κι αφού αποβιβάστηκε ο στρατός στην ξηρά, έδωσε οδηγίες πως να παραταχτεί. Σε μια στιγμή, άρχισε να βήχει και να φτερνίζεται δυνατότερα απ’ ό,τι συνήθως και, αφού ήταν γέρος πια και τα περισσότερα δόντια του ήταν χαλασμένα, άθελά του έφτυσε ένα. Έπεσε κάπου στην άμμο κι όσο κι αν έψαξε, δεν το βρήκε πουθενά. Ο Ιππίας τότε στράφηκε στους συντρόφους του και είπε μ’ ένα βαθύ στεναγμό: «Αυτή η γη δεν είναι δική μας και δεν θα καταφέρουμε ποτέ να την κατακτήσουμε. Το μόνο κομμάτι της που μου ανήκει είναι ο χώρος που καταλαμβάνει το δόντι μου».
108. Έτσι, κατανόησε τελικά το πραγματικό νόημα του ονείρου. Τα αθηναϊκά στρατεύματα είχαν παραταχτεί σ’ ένα κομμάτι γης που ήταν ιερός χώρος του Ηρακλή κι εκεί τους συνάντησαν οι Πλαταιείς, που ήρθαν να τους υποστηρίξουν με όλο τον διαθέσιμο στρατό τους. Λίγο καιρό πριν, οι Πλαταιείς είχαν παραδώσει την ανεξαρτησία τους στους Αθηναίους, οι οποίοι είχαν ήδη, με τη σειρά τους, προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στις Πλαταιές σε πολλές και δύσκολες καταστάσεις. Και να πώς συνέβη. Οι Πλαταιές πιέζονταν από τη Θήβα και, αφού ο Κλεομένης, γιος του Αναξανδρίδη, βρισκόταν στην περιοχή με σπαρτιατικό στρατό, οι Πλαταιείς παραδόθηκαν στην αρχή στα χέρια των Σπαρτιατών. Αυτοί, ωστόσο, αρνήθηκαν την προσφορά λέγοντας: «Κατοικούμε πολύ μακριά κι η συμμαχία σας μαζί μας θα είναι μαύρη παρηγοριά· θα μπορούσαν να σας υποδουλώσουν πολλές φορές πριν εμείς ακούσουμε το παραμικρό. Σας συμβουλεύουμε να πλησιάσετε τους Αθηναίους· η Αθήνα είναι πολύ πιο κοντά σας κι η βοήθεια του λαού της δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητη. Η συμβουλή αυτή δε δόθηκε από καλή θέληση προς τις Πλαταιές, αλλά είχε σκοπό να εμπλέξει την Αθήνα σε συγκρούσεις με τους Βοιωτούς. Παρ’ όλα αυτά, οι Πλαταιείς την ακολούθησαν. Έστειλαν μια πρεσβεία στους Αθηναίους, οι οποίοι έτυχε να ασχολούνται με τις θυσίες τους προς τιμήν των Δώδεκα Θεών, οι πρέσβεις κάθισαν δίπλα στον βωμό ως ικέτες και παραδόθηκαν. Όταν έμαθαν οι Θηβαίοι την ενέργεια αυτή των Πλαταιών, έστειλαν αμέσως στρατό εναντίον τους. Οι Αθηναίοι έσπευσαν να υπερασπιστούν την πόλη που είχαν υπό την προστασία τους αλλά, τη στιγμή που ήταν έτοιμη να ξεσπάσει η μάχη, επενέβησαν οι Κορίνθιοι. Όταν δέχτηκαν κι οι δυο πλευρές να υποβάλουν τη διαφωνία τους στη διαιτησία των Κορινθίων, καθόρισαν τα σύνορα ανάμεσα στις δυο χώρες, με τον όρο ότι οι Θηβαίοι δε θα αναμειγνύονταν στα εσωτερικά των Βοιωτών που δεν ήθελαν να ανήκουν στο κράτος αυτό. Οι Κορίνθιοι, αφού έβγαλαν αυτή την απόφαση, γύρισαν στην πατρίδα τους κι οι Αθηναίοι είχαν ξεκινήσει για την πόλη τους, όταν δέχτηκαν επίθεση από τους Βοιωτούς. Στη μάχη που ακολούθησε, οι Αθηναίοι νίκησαν και προέλασαν πέρα από τα σύνορα που είχαν καθορίσει για τους Πλαταιείς οι Κορίνθιοι, για να επιβάλουν τον Ασωπό ως όριο ανάμεσα στα εδάφη της Θήβας από τη μια μεριά και των Πλαταιών και των Υσιών από την άλλη. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες αφέθηκε ο λαός των Πλαταιών στα χέρια των Αθηναίων κι αυτό τους ώθησε να σπεύσουν να τους βοηθήσουν στον Μαραθώνα.
|
Οι διαφορετικές απόψεις
| |
[6,109] τοῖσι δὲ Ἀθηναίων στρατηγοῖσι ἐγίνοντο δίχα αἱ γνῶμαι, τῶν μὲν οὐκ ἐώντων συμβαλεῖν (ὀλίγους γὰρ εἶναι στρατιῇ τῇ Μήδων συμβάλλειν) τῶν δὲ καὶ Μιλτιάδεω κελευόντων. (2) ὡς δὲ δίχα τε ἐγίνοντο καὶ ἐνίκα ἡ χείρων τῶν γνωμέων, ἐνθαῦτα, ἦν γὰρ ἑνδέκατος ψηφιδοφόρος ὁ τῷ κυάμῳ λαχὼν Ἀθηναίων πολεμαρχέειν (τὸ Παλαιὸν γὰρ Ἀθηναῖοι ὁμόψηφον τὸν πολέμαρχον ἐποιεῦντο τοῖσι στρατηγοῖσι), ἦν δὲ τότε πολέμαρχος Καλλίμαχος Ἀφιδναῖος· πρὸς τοῦτον ἐλθὼν Μιλτιάδης ἔλεγε τάδε. (3) “ἐν σοὶ νῦν Καλλίμαχε ἐστὶ ἢ καταδουλῶσαι Ἀθήνας ἢ ἐλευθέρας ποιήσαντα μνημόσυνα λιπέσθαι ἐς τὸν ἅπαντα ἀνθρώπων βίον οἷα οὐδὲ Ἁρμόδιός τε καὶ Ἀριστογείτων λείπουσι. νῦν γὰρ δὴ ἐξ οὗ ἐγένοντο Ἀθηναῖοι ἐς κίνδυνον ἥκουσι μέγιστον, καὶ ἢν μέν γε ὑποκύψωσι τοῖσι Μήδοισι, δέδοκται τὰ πείσονται παραδεδομένοι Ἱππίῃ, ἢν δὲ περιγένηται αὕτη ἡ πόλις, οἵη τε ἐστὶ πρώτη τῶν Ἑλληνίδων πολίων γενέσθαι. (4) κῶς ὦν δὴ ταῦτα οἷά τε ἐστὶ γενέσθαι, καὶ κῶς ἐς σέ τοι τούτων ἀνήκει τῶν πρηγμάτων τὸ κῦρος ἔχειν, νῦν ἔρχομαι φράσων. ἡμέων τῶν στρατηγῶν ἐόντων δέκα δίχα γίνονται αἱ γνῶμαι, τῶν μὲν κελευόντων τῶν δὲ οὒ συμβάλλειν. (5) ἢν μέν νυν μὴ συμβάλωμεν, ἔλπομαι τινὰ στάσιν μεγάλην διασείσειν ἐμπεσοῦσαν τὰ Ἀθηναίων φρονήματα ὥστε μηδίσαι· ἢν δὲ συμβάλωμεν πρίν τι καὶ σαθρὸν Ἀθηναίων μετεξετέροισι ἐγγενέσθαι, θεῶν τὰ ἴσα νεμόντων οἷοί τε εἰμὲν περιγενέσθαι τῇ συμβολῇ. (6) ταῦτα ὦν πάντα ἐς σὲ νῦν τείνει καὶ ἐκ σέο ἤρτηται. ἢν γὰρ σὺ γνώμῃ τῇ ἐμῇ προσθῇ, ἔστι τοι πατρίς τε ἐλευθέρη καὶ πόλις πρώτη τῶν ἐν τῇ Ἑλλάδι· ἢν δὲ τὴν τῶν ἀποσπευδόντων τὴν συμβολὴν ἕλῃ, ὑπάρξει τοι τῶν ἐγὼ κατέλεξα ἀγαθῶν τὰ ἐναντία”.
[6,110] ταῦτα λέγων ὁ Μιλτιάδης προσκτᾶται τὸν Καλλίμαχον· προσγενομένης δὲ τοῦ πολεμάρχου τῆς γνώμης ἐκεκύρωτο συμβάλλειν. μετὰ δὲ οἱ στρατηγοὶ τῶν ἡ γνώμη ἔφερε συμβάλλειν, ὡς ἑκάστου αὐτῶν ἐγίνετο πρυτανηίη τῆς ἡμέρης, Μιλτιάδῃ παρεδίδοσαν· ὁ δὲ δεκόμενος οὔτι κω συμβολὴν ἐποιέετο, πρίν γε δὴ αὐτοῦ πρυτανηίη ἐγένετο.
 |
109. Οι απόψεις των Αθηναίων στρατηγών διχάζονταν: μερικοί ήταν ενάντια στην προοπτική μιας αναμέτρησης, (με το επιχείρημα ότι ο αθηναϊκός στρατός ήταν πολύ μικρός για να αντιμετωπίσει τους Μήδους)· άλλοι - ανάμεσα στους οποίους ήταν κι ο Μιλτιάδης— υποστήριζαν ότι έπρεπε να πολεμήσουν. Για λίγο, όλα έδειχναν ότι θα επικρατούσε η χειρότερη άποψη και αυτό θα γινόταν, αν δεν έκανε κάτι ο Μιλτιάδης. Εκτός από τους δέκα στρατηγούς, υπήρχε κι άλλο ένα άτομο που είχε δικαίωμα ψήφου, ο πολέμαρχος, που επιλεγόταν με κλήρωση. Αυτό το αξίωμα (που παλιότερα είχε την ίδια βαρύτητα σε αποφάσεις σχετικές με τον πόλεμο με την ψήφο των στρατηγών) το είχε εκείνη την εποχή ο Καλλίμαχος από τις Αφίδνες. Σ’ αυτόν, λοιπόν, στράφηκε ο Μιλτιάδης και είπε: «Τώρα είναι στο χέρι σου, Καλλίμαχε, ή να οδηγήσεις την Αθήνα στη δουλεία ή να την ελευθερώσεις και ν' αφήσεις στις μελλοντικές γενιές μια μνήμη πιο ένδοξη απ’ αυτή του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα. Ποτέ πριν στην ιστορία της δε βρέθηκε η Αθήνα αντιμέτωπη με τόσο φοβερό κίνδυνο. Αν υποταχτούμε στους Πέρσες, ο Ιππίας θ’ αναλάβει πάλι την εξουσία — και δεν υπάρχει αμφιβολία για τη δυστυχία που θα μας φέρει· αν πολεμήσουμε και νικήσουμε, όμως, τότε η πόλη μας θα είναι η επικρατέστερη απ’ όλες τις ελληνικές πόλεις Αν με ρωτήσεις πώς θα γίνει αυτό και γιατί είναι στα χέρια σου η τελική απόφαση, θα σου πω το εξής. Εμείς οι στρατηγοί είμαστε δέκα και δεν συμφωνούμε για το πώς πρέπει να δράσουμε· οι μισοί είμαστε υπέρ της μάχης κι οι άλλοι μισοί κατά. Αν δε συγκρουστούμε με τους Πέρσες, δεν αμφιβάλλω ούτε στιγμή ότι θα καταλήξουμε σε φοβερή διχόνοια· ο σκοπός μας θα κλονιστεί και τελικά θα υποταχτούμε με τη θέλησή μας στους Πέρσες. Αν όμως πολεμήσουμε πριν φανεί γενικά η πτώση του ηθικού μας τότε, αν οι θεοί μας φερθούν δίκαια, μπορεί και να υπερισχύσουμε. Δική σου είναι η απόφαση· όλα εξαρτώνται από σένα· υποστήριξέ με και η πόλη μας θα είναι ελεύθερη και αρχόντισσα ολόκληρης της Ελλάδας. Αν ψηφίσεις ενάντια στη μάχη, δεν θα ζήσεις αυτή την ευτυχία αλλά το αντίθετο».
110. Τα λόγια του Μιλτιάδη βρήκαν στόχο και με την ψήφο του Καλλίμαχου πάρθηκε η απόφαση να προχωρήσουν στη μάχη. Οι στρατηγοί έχουν ηγετική θέση με τη σειρά, για μια μέρα ο καθένας· όσοι απ’ αυτούς συμπαρατάχτηκαν στην ψηφοφορία με το Μιλτιάδη, πρότειναν, όταν ήρθε η σειρά τους να του την παραχωρήσουν. Ο Μιλτιάδης δέχτηκε, αλλά διέταξε να μην κινηθεί ο στρατός παρά μόνο όταν ήρθε η μέρα που ήταν έτσι κι αλλιώς η σειρά του.
|
Η μάχη
| |
[6,111] ὡς δὲ ἐς ἐκεῖνον περιῆλθε, ἐνθαῦτα δὴ ἐτάσσοντο ὧδε οἱ Ἀθηναῖοι ὡς συμβαλέοντες· τοῦ μὲν δεξιοῦ κέρεος ἡγέετο ὁ πολέμαρχος Καλλίμαχος· ὁ γὰρ νόμος τότε εἶχε οὕτω τοῖσι Ἀθηναίοισι, τὸν πολέμαρχον ἔχειν κέρας τὸ δεξιόν· ἡγεομένου δὲ τούτου ἐξεδέκοντο ὡς ἀριθμέοντο αἱ φυλαὶ ἐχόμεναι ἀλληλέων, τελευταῖοι δὲ ἐτάσσοντο ἔχοντες τὸ εὐώνυμον κέρας Πλαταιέες. (2) ἀπὸ ταύτης (γάρ) σφι τῆς μάχης, Ἀθηναίων θυσίας ἀναγόντων ἐς τὰς πανηγύριας τὰς ἐν τῇσι πεντετηρίσι γινομένας, κατεύχεται ὁ κῆρυξ ὁ Ἀθηναῖος ἅμα τε Ἀθηναίοισι λέγων γίνεσθαι τὰ ἀγαθὰ καὶ Πλαταιεῦσι. (3) τότε δὲ τασσομένων τῶν Ἀθηναίων ἐν τῷ Μαραθῶνι ἐγίνετο τοιόνδε τι· τὸ στρατόπεδον ἐξισούμενον τῷ Μηδικῷ στρατοπέδῳ, τὸ μὲν αὐτοῦ μέσον ἐγίνετο ἐπὶ τάξιας ὀλίγας, καὶ ταύτῃ ἦν ἀσθενέστατον τὸ στρατόπεδον, τὸ δὲ κέρας ἑκάτερον ἔρρωτο πλήθεϊ.
[6,112] ὡς δέ σφι διετέτακτο καὶ τὰ σφάγια ἐγίνετο καλά, ἐνθαῦτα ὡς ἀπείθησαν οἱ Ἀθηναῖοι δρόμῳ ἵεντο ἐς τοὺς βαρβάρους. ἦσαν δὲ στάδιοι οὐκ ἐλάσσονες τὸ μεταίχμιον αὐτῶν ἢ ὀκτώ. (2) οἱ δὲ Πέρσαι ὁρέοντες δρόμῳ ἐπιόντας παρεσκευάζοντο ὡς δεξόμενοι, μανίην τε τοῖσι Ἀθηναίοισι ἐπέφερον καὶ πάγχυ ὀλεθρίην, ὁρέοντες αὐτοὺς ὀλίγους καὶ τούτους δρόμῳ ἐπειγομένους, οὔτε ἵππου ὑπαρχούσης σφι οὔτε τοξευμάτων. (3) ταῦτα μέν νυν οἱ βάρβαροι κατείκαζον· Ἀθηναῖοι δὲ ἐπείτε ἀθρόοι προσέμιξαν τοῖσι βαρβάροισι, ἐμάχοντο ἀξίως λόγου. πρῶτοι μὲν γὰρ Ἑλλήνων πάντων τῶν ἡμεῖς ἴδμεν δρόμῳ ἐς πολεμίους ἐχρήσαντο, πρῶτοι δὲ ἀνέσχοντο ἐσθῆτά τε Μηδικὴν ὁρέοντες καὶ τοὺς ἄνδρας ταύτην ἐσθημένους· τέως δὲ ἦν τοῖσι Ἕλλησι καὶ τὸ οὔνομα τὸ Μήδων φόβος ἀκοῦσαι.
[6,113] μαχομένων δὲ ἐν τῷ Μαραθῶνι χρόνος ἐγίνετο πολλός, καὶ τὸ μὲν μέσον τοῦ στρατοπέδου ἐνίκων οἱ βάρβαροι, τῇ Πέρσαι τε αὐτοὶ καὶ Σάκαι ἐτετάχατο· κατὰ τοῦτο μὲν δὴ ἐνίκων οἱ βάρβαροι καὶ ῥήξαντες ἐδίωκον ἐς τὴν μεσόγαιαν, τὸ δὲ κέρας ἑκάτερον ἐνίκων Ἀθηναῖοί τε καὶ Πλαταιέες· (2) νικῶντες δὲ τὸ μὲν τετραμμένον τῶν βαρβάρων φεύγειν ἔων, τοῖσι δὲ τὸ μέσον ῥήξασι αὐτῶν συναγαγόντες τὰ κέρεα ἀμφότερα ἐμάχοντο, καὶ ἐνίκων Ἀθηναῖοι. φεύγουσι δὲ τοῖσι Πέρσῃσι εἵποντο κόπτοντες, ἐς ὃ ἐς τὴν θάλασσαν ἀπικόμενοι πῦρ τε αἴτεον καὶ ἐπελαμβάνοντο τῶν νεῶν.
[6,114] καὶ τοῦτο μὲν ἐν τούτῳ τῷ πόνῳ ὁ πολέμαρχος διαφθείρεται, ἀνὴρ γενόμενος ἀγαθός, ἀπὸ δ᾽ ἔθανε τῶν στρατηγῶν Στησίλεως ὁ Θρασύλεω· τοῦτο δὲ Κυνέγειρος ὁ Εὐφορίωνος ἐνθαῦτα ἐπιλαμβανόμενος τῶν ἀφλάστων νεός, τὴν χεῖρα ἀποκοπεὶς πελέκεϊ πίπτει, τοῦτο δὲ ἄλλοι Ἀθηναίων πολλοί τε καὶ ὀνομαστοί.
[6,115] ἑπτὰ μὲν δὴ τῶν νεῶν ἐπεκράτησαν τρόπῳ τοιῷδε Ἀθηναῖοι· τῇσι δὲ λοιπῇσι οἱ βάρβαροι ἐξανακρουσάμενοι, καὶ ἀναλαβόντες ἐκ τῆς νήσου ἐν τῇ ἔλιπον τὰ ἐξ Ἐρετρίης ἀνδράποδα, περιέπλεον Σούνιον βουλόμενοι φθῆναι τοὺς Ἀθηναίους ἀπικόμενοι ἐς τὸ ἄστυ. αἰτίην δὲ ἔσχε ἐν Ἀθηναίοισι ἐξ Ἀλκμεωνιδέων μηχανῆς αὐτοὺς ταῦτα ἐπινοηθῆναι· τούτους γὰρ συνθεμένους τοῖσι Πέρσῃσι ἀναδέξαι ἀσπίδα ἐοῦσι ἤδη ἐν τῇσι νηυσί.
[6,116] οὗτοι μὲν δὴ περιέπλεον Σούνιον· Ἀθηναῖοι δὲ ὡς ποδῶν εἶχον τάχιστα ἐβοήθεον ἐς τὸ ἄστυ, καὶ ἔφθησάν τε ἀπικόμενοι πρὶν ἢ τοὺς βαρβάρους ἥκειν, καὶ ἐστρατοπεδεύσαντο ἀπιγμένοι ἐξ Ἡρακλείου τοῦ ἐν Μαραθῶνι ἐν ἄλλῳ Ἡρακλείῳ τῷ ἐν Κυνοσάργεϊ. οἱ δὲ βάρβαροι τῇσι νηυσὶ ὑπεραιωρηθέντες Φαλήρου, τοῦτο γὰρ ἦν ἐπίνειον τότε τῶν Ἀθηναίων, ὑπὲρ τούτου ἀνακωχεύσαντες τὰς νέας ἀπέπλεον ὀπίσω ἐς τὴν Ἀσίην.
[6,117] ἐν ταύτῃ τῇ ἐν Μαραθῶνι μάχῃ ἀπέθανον τῶν βαρβάρων κατὰ ἑξακισχιλίους καὶ τετρακοσίους ἄνδρας, Ἀθηναίων δὲ ἑκατὸν καὶ ἐνενήκοντα καὶ δύο. ἔπεσον μὲν ἀμφοτέρων τοσοῦτοι.
|
111. Τότε οι Αθηναίοι παρατάχτηκαν για τη μάχη. Η δεξιά πτέρυγα ήταν κάτω από τις διαταγές του Καλλίμαχου, αφού οι Αθηναίοι συνήθιζαν εκείνη την εποχή να παραχωρούν στον πολέμαρχο τη διοίκηση αυτής της πτέρυγας· ακολουθούσαν οι διάφορες φυλές, στη συνηθισμένη σειρά τους και, τελικά, στην αριστερή πτέρυγα, παρατάχτηκαν οι Πλαταιείς. Από τη μάχη του Μαραθώνα και μετά, όταν οι Αθηναίοι κάνουν θυσίες στις ανά τετραετία γιορτές τους ο κήρυκας της Αθήνας συνδέει τα ονόματα της Αθήνας και των Πλαταιών στην προσευχή για την εύνοια των θεών. Μια συνέπεια της παράταξης των αθηναϊκών στρατευμάτων για τη μάχη ήταν η αποδυνάμωση του κέντρου στην προσπάθεια να απλωθούν αρκετά οι γραμμές, ώστε να καλύπτουν ολόκληρο το μέτωπο των Μήδων· τα δύο άκρα ήταν αρκετά ισχυρά, ενώ το κέντρο είχε λίγες μόνο γραμμές βάθος.
112. Αφού παρατάχτηκαν οι άνδρες και οι προκαταρκτικές θυσίες υποσχέθηκαν νίκη, δόθηκε το σύνθημα κι οι Αθηναίοι ξεκίνησαν τρέχοντας προς τις γραμμές του εχθρού, όχι λιγότερο από οχτώ στάδια μακριά. Οι Πέρσες, ξαφνιασμένοι που οι εχθροί τους πλησίαζαν τρέχοντας, ετοιμάστηκαν να τους αντιμετωπίσουν, με την πεποίθηση ότι οι Αθηναίοι αυτοκτονούσαν τολμώντας άμεση επίθεση, και μάλιστα με δρομαία έφοδο, με τόσο λίγες δυνάμεις, χωρίς την υποστήριξη ιππικού ή τοξοτών. Έτσι σκέφτηκαν αυτοί· οι Αθηναίοι, πάντως, πλησίασαν σε όλο το μήκος του μετώπου και πολέμησαν με αλησμόνητο τρόπο. Ήταν οι πρώτοι Έλληνες, απ’ όσο ξέρω, που επιτέθηκαν τρέχοντας και οι πρώτοι που αντίκρισαν χωρίς φόβο τη Μηδική ενδυμασία και τους άνδρες που τη φορούσαν· γιατί, ως τότε, κανείς Έλληνας δεν άντεχε ούτε ν’ ακούσει το όνομα Μήδος χωρίς να νιώσει τρόμο.
113. Η μάχη στον Μαραθώνα είχε μεγάλη διάρκεια. Στο κέντρο, όπου είχαν παραταχτεί οι ίδιοι οι Πέρσες και οι Σάκες, οι εισβολείς υπερτερούσαν, σε βαθμό, μάλιστα, που έσπασαν τις γραμμές των Ελλήνων και καταδίωξαν τους φυγάδες προς τα ηπειρωτικά· οι Αθηναίοι, όμως, από τη μια πτέρυγα και οι Πλαταιείς από την άλλη, βγήκαν νικητές. Μόλις νίκησαν, άφησαν τους ηττημένους εχθρούς να υποχωρήσουν κι έπειτα, ενώνοντας τα δυο άκρα, στράφηκαν ενάντια στους Πέρσες που είχαν διαπεράσει το κέντρο. Και πάλι κατάφεραν να υπερισχύσουν, κυνηγώντας τον οικτρά ηττημένο εχθρό και πετσοκόβοντας τις δυνάμεις του μέχρι που έφτασαν στη θάλασσα, όπου απείλησαν να καταλάβουν και να κάψουν τα πλοία.
114. Σ’ αυτή τη φάση του αγώνα σκοτώθηκε ο πολέμαρχος Καλλίμαχος, πολεμώντας γενναία, όπως κι ο Στησίλαος, γιος του Θρασύλη, ένας από τους στρατηγούς· επίσης, ο Κυνέγειρος, γιος του Ευφορίωνα, έχασε το χέρι του από τσεκούρι ανεβαίνοντας στην πρύμνη ενός πλοίου και, τελικά, και τη ζωή του, μαζί με πολλούς άλλους γνωστούς Αθηναίους.
115. Οι Αθηναίοι ακινητοποίησαν επτά πλοία· τα υπόλοιπα, όμως, κατάφεραν να φύγουν κι οι Πέρσες, αφού πήραν τους αιχμαλώτους από την Ερέτρια που είχαν αφήσει στην Αιγίλια, περιέπλευσαν το Σούνιο με κατεύθυνση την Αθήνα, ελπίζοντας ότι θα έφταναν εκεί πριν τον αθηναϊκό στρατό. Στην Αθήνα, οι Αλκμεωνίδες κατηγορήθηκαν ότι αυτοί πρότειναν αυτή την κίνηση στους Πέρσες· ειπώθηκε πως είχαν συνεννοηθεί με τους Πέρσες και σήκωσαν μια ασπίδα ως σύνθημα για να ξεκινήσουν την ώρα που αυτοί βρίσκονταν ήδη στα πλοία.
116. Ενώ ο περσικός στόλος περιέπλεε το ακρωτήριο, οι Αθηναίοι έτρεξαν στην πόλη τους με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα για να την υπερασπιστούν και κατάφεραν να φτάσουν πριν τον εχθρό. Όπως στον Μαραθώνα το αθηναϊκό στρατόπεδο βρισκόταν πάνω σε ιερό έδαφος του Ηρακλή, έτσι και τώρα στρατοπέδευσαν στον άλλο ιερό χώρο του Ηρακλή, στο Κυνόσαργες. Όταν εμφανίστηκε ο περσικός στόλος, αγκυροβόλησε για λίγο έξω από το Φάληρο (που, εκείνη την εποχή, ήταν το σπουδαιότερο λιμάνι των Αθηνών) κι έπειτα απέπλευσε για την Ασία.
117. Στη μάχη του Μαραθώνα, σκοτώθηκαν περίπου έξι χιλιάδες τετρακόσιοι Πέρσες· οι απώλειες των Αθηναίων ήταν εκατόν ενενήντα δύο άνδρες. Τόσοι ήταν οι νεκροί και από τις δυο πλευρές.
|
| Το κείμενο είναι αντιγραμμένο από το Hodoi Du texte à l'hypertexte Τα 5 ανεξήγητα φαινόμενα της μάχης του μαραθώνα  Ιστορικό υπόβαθρο της Μάχης Καθώς στην Ιωνία οι ελληνικές πόλεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν μεγάλα κέντρα, όπως η Μίλητος και η Αλικαρνασσός, δε μπόρεσαν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους περιήλθαν υπό την κυριαρχία της περσικής αυτοκρατορίας προς τα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα. Το 499 π.Χ. οι Έλληνες των ιωνικών πόλεων ξεκίνησαν την Ιωνική Επανάσταση και η Αθήνα μαζί με την Ερέτρια κινήθηκαν προς βοήθειά τους. Το 490 π.Χ. ο Πέρσης βασιλιάς, Δαρείος Α', έχοντας καταστείλει την εξέγερση των ιωνικών πόλεων από το 494 π.Χ., έστειλε το στόλο του να τιμωρήσει τις δύο πόλεις. Ο περσικός στρατός κατέστρεψε την Ερέτρια και αποβιβάστηκε στην Αττική, αλλά στη μάχη του Μαραθώνα ηττήθηκε από τους Αθηναίους και άλλους υπό το στρατηγό Μιλτιάδη. Παράταξη στη Μάχη 11.000 Έλληνες 100.000 Πέρσες Το σχέδιο του Μιλτιάδη ήταν να εμπλακεί σε μάχη με το περσικό πεζικό όσο πιο σύντομα γινόταν ώστε να αποφύγει τις απώλειες από τους εχθρικούς τοξότες. Κάθε βράδυ πριν τη μάχη οι Έλληνες μίκραιναν την απόσταση ανάμεσα στα δύο μέτωπα και τη μέρα της μάχης είχαν φτάσει σε απόσταση περίπου 8 σταδίων, δηλαδή 1480 μέτρα. Στο δεξιό άκρο είχε τοποθετηθεί επικεφαλής ο Καλλίμαχος και στη συνέχεια οι δέκα φυλές με τους Πλαταιείς να είναι στο αριστερό άκρο. Ο Μιλτιάδης είχε επιμηκύνει το μέτωπο έτσι ώστε το δεξιό και το αριστερό κέρας να είναι ισχυρά αποδυναμώνοντας το κέντρο. Οι Έλληνες επιτέθηκαν εναντίον των Περσών γρήγορα, τρέχοντας στα τελευταία μέτρα, μάλλον αιφνιδιάζοντας έτσι τους Πέρσες. Η σφοδρότητα της σύγκρουσης έδωσε πλεονέκτημα στα ισχυρά άκρα. Η μάχη ήταν αμφίρροπη για αρκετή ώρα μέχρις ότου οι δυο περσικές πτέρυγες κατέρρευσαν και τράπηκαν σε φυγή. Στο κέντρο όπου βρίσκονταν οι επίλεκτες δυνάμεις με τους Πέρσες και τους Σάκες ο ελληνικός σχηματισμός διασπάστηκε και υποχώρησε. Τα πλάγια τμήματα όμως γύρισαν πίσω και επιτέθηκαν στο περσικό κέντρο περικυκλώνοντας τους. Ακολούθησε σκληρή μάχη και τελικά οι Πέρσες τράπηκαν σε φυγή, προς το Σχοινιά που βρίσκονταν τα πλοία τους. Πολλοί Πέρσες έπεσαν στα νερά του έλους και πνίγηκαν. Η μάχη συνεχίστηκε στο Σχοινιά καθώς οι Πέρσες προσπαθούσαν να διαφύγουν. Εκεί πέθαναν ο Καλλίμαχος, ο στρατηγός Στησίλαος και ο Κυναίγειρος, ο αδελφός του Αισχύλου. Οι Αθηναίοι κατάφεραν να καταλάβουν επτά πλοία.   H μάχη είχε τελειώσει. Οι νεκροί Πέρσες υπολογίζονται από τον Ηρόδοτο γύρω στους 6400 ενώ οι Έλληνες είχαν χάσει μόνο 192. Μετά τη νίκη τους στάλθηκε αγγελιοφόρος για να την αναγγείλει στην Αθήνα, ο οποίος ξεψύχησε μόλις έφτασε από την κούραση. Ανεξήγητο Πρώτον Η Μάχη του Μαραθώνα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο είχε γίνει πάνω σε μια πεδιάδα .Δεν έχει σχέση με καμία άλλη μάχη στην Ελλάδα όπως π.χ. με τη Μάχη των Θερμοπυλών η οποία ήταν σε στενό. Στο Μαραθώνα η πεδιάδα επέτρεπε την ανάπτυξη όλου του Περσικού στρατεύματος όπως και έγινε. Δηλαδή οι Έλληνες επέλεξαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες κατά μέτωπο και με όλο το εύρος της δύναμής τους πράγμα που θα ήταν ένα σοβαρό μειονέκτημα γι αυτούς. Γιατί όμως επέλεξαν αυτόν τον τρόπο δείχνοντας στον αντίπαλο ότι περιφρονούν τη δύναμή του και πως ήταν σίγουροι για τη νίκη τους; Ανεξήγητο Δεύτερον Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα στο πεδίο της Μάχης οι Πέρσες αναπτύχθηκαν σε βάθος 30 αντρών στο κέντρο της παράταξής τους(εδώ προσοχή δεν υπολογίζεται ότι τα άκρα των Περσών ήταν αδύναμα με λιγότερο βάθος το εκλαμβάνουμε ως ισόποσο). Αυτό έδινε μια ανάπτυξη στρατεύματος των 100.000 χιλιάδων αντρών που ήταν εκεί γύρο στα 3.300 μέτρα. Από την άλλη μεριά οι Έλληνες ήταν μόνο 11.000 και για να μπορέσουν να αντιπαρατάξουν ένα ίσο μέτωπο απέναντι στους Πέρσες έπρεπε το βάθος τους να είναι βάθος 3 ανδρών και κάτι (χωρίς να υπολογίσουμε ότι είχαν ενισχύσει τα άκρα τους πράγμα που θα έδινε μικρότερο μήκος). Από την Ιστορία γνωρίζουμε ότι το μέτωπο των Ελλήνων ήταν 1600 μέτρα δηλ. 6 άνδρες περίπου βάθους σε ισόποση παράταξη. Έτσι από τα παραπάνω προκύπτει ότι περίσσευαν 850 μέτρα από τη μία μεριά και 850 μέτρα από την άλλη μεριά Περσικού μετώπου το οποίου θα στεκότανε και δεν θα έκανε τίποτα. Το ερώτημα είναι ότι εάν τα πράγματα γίνανε έτσι γιατί αυτός ο στρατός των 850 μ από τη μια μεριά και των 850μ από την άλλη δεν κινήθηκε κυκλωτικά για να παγιδεύσει τους Έλληνες σαν θανάσιμη τανάλια; Ανεξήγητο Τρίτον   Εχετλαίος Στα έργα του Ηροδότου και του Παυσανία έχουμε μια παρουσία ενός ανδρός αγνώστου προς τους Έλληνες ο οποίος εμφανίστηκε απροειδοποίητα. Ήταν πιο ψηλός από τα άτομα εκείνης της εποχής φορούσε μια περίεργη στολή η οποία έμοιαζε με αγρότη και όχι με πολεμιστή και κρατούσε ένα όπλο το οποίο έμοιαζε με λαβή αρότρου (αρχ.εχέτλη) το οποίο το έστρεφε προς τους Πέρσες και τους αποδεκάτιζε. Αργότερα οι Έλληνες ζητώντας πληροφορίες για το άτομο αυτό από το Μαντείο των Δελφών οι ιερείς τον κατονόμασαν ως Εχετλαίο. "…Συνέβη δε ως λέγουσιν, άνδρα εν τη μάχη παρείναι το είδος και την σκευήν άγροικον. Ούτος των βαρβάρων πολλούς καταφονεύσας αρότρω, μετά το έργον ην αφανής. Ερομενοις δε Αθηναίοις άλλο μεν ο θεός ες αυτόν έχρησεν ουδέν, τιμάν δε Εχετλαίον εκέλευσεν ήρωα." (Παυσανίας βιβλ. 1, κεφ. 32). Ο άνδρας αυτός προωθούνταν στο πεδίο της Μάχης και κατακρεουργούσε τους Πέρσες με το όπλο του με απίστευτη ταχύτητα. Επίσης ο Ηρόδοτος μας αναφέρει ότι ένας Αθηναίος στρατιώτης, ο Επίζηλος, γιός του Κουφαγόρα, ενώ πολεμούσε γενναία στήθος με στήθος ξαφνικά έχασε την όραση του και στα δύο του μάτια, παρόλο που δεν τον είχε ακουμπήσει τίποτα, ούτε δόρυ ούτε ξίφος ούτε βέλος τόξου. Συνεχίζοντας ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Επίζηλος διηγείται ότι είδε έναν μεγαλόσωμο οπλίτη που η γενειάδα του κάλυπτε ολόκληρη την ασπίδα του, και ότι αυτό το φάντασμα κρατούσε στα χέρια του ένα πολύ φωτεινό όπλο! Πέρασε ακριβώς δίπλα του, σκοτώνοντας Πέρσες αντιπάλους και αυτή η σκηνή ήταν η τελευταία που είδε ο Επίζηλος γιατί από κάποια υπερβολική λάμψη, τυφλώθηκε! Αυτό δείχνει ότι το όπλο που κρατούσε ο Εχετλαίος προκαλούσε θανάσιμα χτυπήματα από μακριά χωρίς να αγγίζει τους ανθρώπους ,ενώ όλα τα όπλα της εποχής έπρεπε αν μη τι άλλο να σ αγγίξουν. Ποιος ήταν αυτός ο άνδρας από πού ερχόταν και τι είδους καταστροφικό για τους αντιπάλους του όπλο κρατούσε; Ανεξήγητο Τέταρτον Καθ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας της Μάχης μέχρι να φτάσει η μέρα της σύγκρουσης οι Έλληνες μετακινούνταν τις βραδινές ώρες, έτσι ώστε να μην γίνουν ορατές οι κινήσεις τους, προς το μέτωπο των Περσών και μέχρι την ημέρα της Μάχης ο Ηρόδοτος μας αναφέρει ότι φτάσανε 8 στάδια από το στρατόπεδο των Περσών δηλ όπως είδαμε και παραπάνω περίπου 1480μ. Ο λόγος που το κάνανε αυτό ήταν ότι οι Έλληνες γνώριζαν ότι οι Πέρσες είχαν πάγια τακτική πριν την τελική σύγκρουση και όταν ο αντίπαλος πλησίαζε προς την μεριά τους να ρίχνουν μια ομοβροντία 2-3 επαναλήψεων βελών από τους τοξότες τους. Έτσι οι Έλληνες με αυτές τις βραδινές κινήσεις προσέγγισης προσπαθούσαν να μειώσουν την απόσταση από τους Πέρσες άρα και τις απώλειές τους. Το ερώτημα που γεννάται είναι πως οι Έλληνες κατάφεραν να προσεγγίσουν τους Πέρσες στο πεδίο της Μάχης χωρίς να έχουν σοβαρές απόλυες από τις ομοβροντίες βελών καθώς σε όλη την διάρκεια της μάχης σκοτώθηκαν μόνο 192 Έλληνες; Είναι ότι οι Πέρσες δεν ήξεραν σημάδι ; δεν μπορούσαν να τους πετύχουν για άλλους λόγους ή ότι δεν πρόλαβαν να το κάνουν; Ανεξήγητο Πέμπτον Η Μάχη του Μαραθώνα άρχισε στις 5.30 περίπου το πρωί και οι Πέρσες στρατηγοί διέταξαν οπισθοχώρηση στις 8 το πρωί δηλ μόλις 2,5 ώρες μετά την έναρξη της μάχης .Το παράξενο είναι πως όλα όσα γίνανε , γίνανε μέσα σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα.6.400 Πέρσες αποδεκατίστηκαν από ένα Ελληνικό στρατό που αριθμούσε το 1/10 της δικιάς τους δύναμης με φοβερή ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Πως είναι άραγε δυνατόν να συνέβη κάτι τέτοιο σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα; Ανεξήγητα φαινόμενα στη Μάχη του Μαραθώνα πολλά αλλά όλα αυτά τα παραπάνω ερωτήματα νομίζω και έχω την εντύπωση ότι δεν θα απαντηθούν ποτέ με 100% σιγουριά .Ένα μόνο είναι σίγουρο ,ότι στη Μάχη του Μαραθώνα πήραν μέρος Έλληνες και για τους Έλληνες ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΟΡΘΩΤΟ!(freehellasleptokaria) http://www.hellas-now.com Μαραθώνας: Η «μητέρα των μαχών» για τον δυτικό πολιτισμό
Η μάχη που έλαβε χώρα πριν από δυόμισι χιλιετίες στον Μαραθώνα υπήρξε, όπως οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν, καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη του δυτικού κόσμου. Πριν από αυτή τη μάχη, οι πιθανότητες της επικράτησης των Αθηναίων ήταν ελάχιστες. Αντίθετα, η περσική αυτοκρατορία με τη συντριπτική υπεροχή έναντι των αντίπαλων δυνάμεων ήταν κάτι περισσότερο από αναμενόμενο ότι θα έσερνε τους Αθηναίους αιχμάλωτους στην Περσία για να δικαστούν από τον Μεγάλο Βασιλέα Δαρείο, όπως ήδη είχε συμβεί το 494 με τους Μιλήσιους και το 490 με τους Ερετριείς…
Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης
Ήταν αρχές του Αυγούστου, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, από τον οποίο αντλούμε το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος των πληροφοριών γι’ αυτή τη μάχη – σταθμό, όταν ένας βαριά οπλισμένος στρατός Αθηναίων πολιτών, τους οποίους συνέδραμαν περί τους χίλιους Πλαταιείς πολεμιστές, στρατοπέδευσε στις νότιες υπώρειες των υψωμάτων εποπτεύοντας τον ευρύχωρο κόλπο και την παράκτια πεδιάδα του Μαραθώνα.
Αποστολή τους ήταν να υπερασπιστούν την Αττική από τους Πέρσες εισβολείς. Από τη θέση που στρατοπέδευσαν κρατούσαν αποκλεισμένο τον δρόμο που οδηγούσε προς την Αθήνα. Ανάμεσα στα δυο αντίπαλα στρατόπεδα παρεμβαλλόταν ένας ελώδης τόπος, πράγμα που σήμαινε ότι ήταν εξαιρετικά δύσκολο για τις εμπόλεμες πλευρές να αιφνιδιάσουν η μία την άλλη.
Για μια ολόκληρη εβδομάδα, οι αντίπαλες δυνάμεις απέφευγαν τη σύγκρουση και αρκούνταν στο να παρατηρεί η μία την άλλη. Ο περσικός στρατός υπερτερούσε αριθμητικά – η αναλογία ήταν τουλάχιστον τρεις έναντι ενός –, πράγμα που έκανε τους Αθηναίους διστακτικούς στο να εγκαταλείψουν την αμυντική τους θέση και να εμπλακούν σε μια σύγκρουση.
Οι Πέρσες από τη δική τους μεριά δεν είχαν και αυτοί σκοπό να επιτεθούν από τα υψώματα που κατείχαν εναντίον των Αθηναίων, υπολογίζοντας στον άριστο αμυντικό τους εξοπλισμό. Ωστόσο, μετά το πέρας της μιας εβδομάδας αυτοί που αποτόλμησαν την πρώτη κίνηση και συντάχτηκαν στην πεδιάδα για να συγκρουστούν ήταν οι Αθηναίοι πολεμιστές.
Στις μέρες μας είναι αλήθεια ότι εκφράζονται διάφορες αποκλίνουσες απόψεις που αμφισβητούν το μέγεθος της σημασίας της μάχης του Μαραθώνα και ταυτόχρονα της επιρροής που άσκησε ο κλασικός ελληνισμός στη διαμόρφωση του δυτικού πολιτισμού.
Η άποψη αυτή, που κατά τη γνώμη των περισσότερων και εγκυρότερων μελετητών θεωρείται περίπου ως ανόητη, προβάλλει τον ισχυρισμό ότι η μάχη του Μαραθώνα δεν υπήρξε καν σταθμός για την ελληνική ιστορία των κλασικών χρόνων, πόσο μάλλον ένα γεγονός καθοριστικής σημασίας στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του δυτικού πολιτισμού.
Είναι αρκετοί εκείνοι που ισχυρίζονται ότι στον Μαραθώνα δεν αποσοβήθηκε ολοκληρωτικά ο περσικός κίνδυνος αλλά, αντίθετα, χρειάστηκε η ναυμαχία της Σαλαμίνας, όπου οι Αθηναίοι αντιμετώπισαν μια πιο ολοκληρωμένη απειλή. Είναι προφανές, ωστόσο, ότι αν δεν υπήρχε Μαραθώνας, δεν θα υπήρχε καν η ανάγκη της ναυμαχίας της Σαλαμίνας – όλα θα είχαν τελειώσει στους βάλτους του Μαραθώνα.
Είναι επίσης προφανές ότι η νίκη των Αθηναίων στον Μαραθώνα επηρέασε αποφασιστικά το ηθικό τους και τους χάρισε την πεποίθηση ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν νικηφόρα τον αυτοκρατορικό στρατό.
Είναι, τέλος, περισσότερο από εμφανές ότι αν δεν υπήρχε Μαραθώνας, ο κόσμος – έτσι όπως τουλάχιστον τον γνωρίζουμε στις μέρες μας – δεν θα είχε στην κληρονομιά του το μεγάλο αθηναϊκό πείραμα της δημοκρατίας, δεν θα είχε στην κληρονομιά του τη φιλοσοφία, το θέατρο, τις τέχνες και τις επιστήμες, την ιστοριογραφία και τόσα άλλα πνευματικά επιτεύγματα που καθόρισαν τον πολιτισμό των επερχόμενων γενεών και μέσω της Αναγέννησης τη φυσιογνωμία του λεγομένου δυτικού κόσμου.
Είναι αποδεκτό ότι, κατά κανόνα, η Ιστορία διαμορφώνει τη φυσιογνωμία της μέσα από μακροχρόνιες διεργασίες και από τάσεις που εξελίσσονται σε μεγάλες χρονικές περιόδους.
Ωστόσο, ποτέ δεν έλειψαν εκείνα τα θαυμαστά, αιφνίδια και κυρίως απρόβλεπτα περιστατικά, που ανέτρεπαν την ευθύγραμμη ροή των πραγμάτων και που η επίδρασή τους υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη της πορείας της ανθρωπότητας: έτσι έμεινε και η γνωστή φράση «άλλαξε τον ρουν της Ιστορίας»… Και ο Μαραθώνας είναι μια τέτοιας ιστορικής σημασίας μάχη, η οποία άλλαξε τον ρουν της Ιστορίας.
Έτσι, αν απλώς αναλογιστεί κάποιος ότι εκείνη η μακρινή πολεμική σύγκρουση των Αθηναίων και των λίγων Πλαταιών συμμάχων τους με τις υπέρτερες αριθμητικά αυτοκρατορικές περσικές δυνάμεις θα ήταν τελείως φυσιολογικό να είχε το αντίθετο αποτέλεσμα, θα είναι σε θέση να αναλογιστεί επίσης ότι η Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας δεν θα ήταν αυτή που γνωρίζουμε σήμερα.
Επίσης, είναι δόκιμο να πιθανολογήσει κάποιος ότι με βάση την κατακτημένη Αθήνα, οι Πέρσες θα επιχειρούσαν, το δίχως άλλο, να κατακτήσουν και την υπόλοιπη Ελλάδα. Με αυτά ως δεδομένα, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι η σύγκρουση του Μαραθώνα εκείνη την αυγουστιάτικη μέρα του 490 π.Χ. είναι μια από τις σπάνιες ιστορικές περιπτώσεις όπου τα πεπραχθέντα μιας ημέρας άλλαξαν τον ρουν της Ιστορίας.
Μία από τις σπάνιες κατακτήσεις της δημοκρατίας είναι η ελεύθερη γνώμη και ο σεβασμός στην αντίθετη γνώμη. Έτσι, είναι σεβαστές οι επιφυλάξεις συγχρόνων διανοουμένων απέναντι στην αντίληψη που θεωρεί την Ελλάδα ως λίκνο του δυτικού πολιτισμού, όπως αποδεκτή και προς κρίση είναι η ελάχιστη εκτίμηση που τρέφουν για την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό.
Ωστόσο, είναι ανθρωπίνως αδύνατο να αρνηθεί κάποιος – δίχως να χάσει τη στοιχειώδη σοβαρότητά του – ότι και οι ίδιοι ως διανοούμενοι είναι πνευματικοί απόγονοι συγγραφέων και καλλιτεχνών της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού αλλά και ολόκληρης της πνευματικής κληρονομιάς του 19ου αιώνα, και ότι άντλησαν συνειδητά και με θέρμη όλη την πνευματική παρακαταθήκη της Ελλάδας των κλασικών χρόνων.
Είτε το αμφισβητούμε σθεναρά είτε το αποδεχόμαστε ένθερμα, ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός και ο δυτικός τρόπος σκέψης έχουν επηρεαστεί καθοριστικά από τα αρχαία ελληνικά πρότυπα και τις ιδέες.
Η αρχαία ελληνική επίδραση στη διαμόρφωση του δυτικού πολιτισμού, έτσι όπως τον γνωρίζουμε στις μέρες μας, είναι επιλογή συνειδητή των Ευρωπαίων πνευματικών ηγετών που κυριάρχησαν στο διάστημα μεταξύ του 16ου και του 19ου αιώνα. Η ελληνική επίδραση σαφώς δεν ήταν πεπρωμένο του δυτικού πολιτισμού, αλλά κάτι σπανιότερο: μια συνειδητή επιλογή.
Η μάχη του Μαραθώνα απέτρεψε την πιθανότερη εξέλιξη να σβήσει εν τη γενέσει της η αθηναϊκή δημοκρατία και, αντίθετα, επέτρεψε να ανθίσει, έτσι ώστε να δρέψουμε τους καρπούς των ιστοριών του Ηροδότου και του Θουκυδίδη, να απολαύσουμε τις τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, να διασκεδάσουμε με τις κωμωδίες του Αριστοφάνη, να μελετήσουμε τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, αλλά και να απολαύσουμε τη ρητορική δεινότητα ενός Δημοσθένη.
Η επικράτηση των Περσών μπορεί να έκρυβε πιο ευτυχείς στιγμές, πιο σπουδαία επιτεύγματα. Κανείς δεν μπορεί να το ξέρει ή να το αποκλείσει, όπως και κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι αυτό που σώθηκε δεν άξιζε πραγματικά τον κόπο!
Έτσι, όσοι απεχθάνονται τις ιστορίες του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη μπορούν να θρηνούν, όσοι αηδιάζουν με τις ιδέες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη έχουν λόγους να αισθάνονται χαμένοι, όσοι θεωρούν ως αποτρόπαιο κατασκεύασμα την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα και τα αρχαιοελληνικά γλυπτά μπορούν να ισχυριστούν ότι ίσως ήταν προτιμότερη μια περσική νίκη.
Συμπερασματικά, η μάχη του Μαραθώνα, εκτός από τα συγκεκριμένα ιστορικά της αποτελέσματα, προβάλλει ανά τους αιώνες ως ένα τεράστιας σημασίας δίδαγμα: ότι οι άνθρωποι σε μεγάλο βαθμό μπορούν να καθορίσουν τη μοίρα τους και ότι είναι σε θέση να υπερασπίσουν τον κόσμο τους.
Αν δέκα χιλιάδες Αθηναίοι δεν είχαν παραταχτεί – ενάντια σε κάθε λογική – απέναντι στην περσική πολεμική μηχανή και δεν είχαν πολεμήσει υπερβαίνοντας ο κάθε πολίτης – πολεμιστής τον ίδιο του τον εαυτό, ο κόσμος δεν θα ήταν αυτός που γνωρίζουμε σήμερα.
ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΤΟ 490 ΠΧhttps://www.youtube.com/channel/UCqfT9Bp6L2nnK5dHGLGGrqw THATAKOUTE | Η μετάφραση είναι αντιγραμμένη από τη σειρά "ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ" των εκδόσεων Οδυσσέας Χατζόπουλος. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου