Η Λογική (ο λόγος,ο νούς), είναι ταυτόσημη με τον άνθρωπο (αφού σαν Λόγο νοούμε την αρχική και θεμελιακή-οντολογική- δομή του ανθρώπου), ο άνθρωπος είναι ένας μικρός οργανωμένος κόσμος, άρα η λογική δομή είναι χαρακτηριστικό του κόσμου.
Για αυτό η λογική είναι το πιό τέλειο όργανο γνώσης και άμυνας. Είναι το σύνολο, το άθροισμα της πείρας που μαζεύουν οι αισθήσεις.
Η κοσμική πραγματικότητα μονάχα στον ανθρώπινο νου καθρεφτίζεται με επάρκεια και η λογική, είναι ο καθρέφτης όπου βλέπουμε το πρόσωπο της αντικειμενικής αλήθειας. Και δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς αφού "veritas est adaecuatio rei et intellectus" (η αλήθεια είναι ταύτιση και συμφωνία της πραγματικότητας με την διάνοια,την νόηση).
Θα μπορούσαμε με άλλα λόγια να πούμε πως αλήθεια - γιατον άνθρωπο- είναι η διάνοιξη της κλειδαριάς της πραγματικότητας με το κλειδί της νόησης (της λογικής).
Αφού "η φύσις κρύπτεσθαι φιλεί" χρειάζεται ο μόχθος του συλλογισμού για να αποσπάσουμε τα μυστικά της.
Κι αληθινά άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Γιατί η λογική,είναι από μόνη της η προυπόθεση κάθε επιστήμης και το ανώτατο κρητήριο για την λειτουργία και τα συμπεράσματά της κάθε επιστήμης.
Από τον Παρμενίδη θεωρούνται ταυτόσημα το "νοείν" και το "είναι", ο Σωκράτης ταυτίζει την λογική, την γνώση και την αρετή και ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη ταυτίζει την αλήθεια με τον ορθό λόγο: "Ορθόν αλήθεια αεί" (στ.1196).
Ο Αριστοτέλης μας λέει πως η διάνοια είναι κάτι μεταξύ του νού και της ουσίας των πραγματων, ενώ ο Πλάτων αποφαίνεται πως "ο εντός της ψυχής προς αυτήν διάλογος...επωνομάσθη διάνοια" (Σοφ.263e).
Από αυτά φαίνεται πως η διανόηση, σαν πνευματική λειτουργία,έχει άμεση αναφορά προς τα όντα, έτσι που οι έννοιες διανόηση, γνώση και αλήθεια να εξομοιώνονται.
Η καθαρή λογική -ανηπερέαστη από το πάθος- είναι το κύριο και μοναδικό εργαλείο που έχουμε στα χέρια μας για την κατάχτηση της ζωής και του κόσμου.
Για τη νόηση, "αλήθεια" είναι η επιστημονική διασάφηση όλων των λεπτομερειών ενός αντικειμένου,ενώ για το συναίσθημα "αλήθεια" είναι η υποβλητική έξαρση μιας μόνο λεπτομέρειας.
Και αυτό είναι μια σημαντική διαφορά και κακοτοπιά. Η ιστορία της λογικής, είναι ένας συνεχής αγώνας προς την φαντασία που μάχεται να την αντικαταστήσει και προς τα πάθη που ζητούν να την ανατρέψουν.
Την λογική μάχονται και δυο άλλες κατηγορίες εννοιών που έχουν μητέρα τους την Φαντασία. Γιατί αυτή η πολύχρωμη σκιά της λογικής πολύ εξαπατά τοους ανθρώπους -όταν δεν έχουν ορθάνοιχτα τα μάτια- βεβαιώνοντας τους,που είναι η ίδια η λογική.
Η μία από αυτές τις κατηγορίες είναι το "Υπέρλογο". Οι ευφάνταστοι άνθρωποι, βλέπουν απίθανη την φυσική εξέλιξη των πραγμάτων και πολύ πιο πιθανό το μη πραγματικό.
Δεν κάθισαν όμως να συλλογιστούν δυο πράγματα:
α).Το ότι με τον Λόγο θέτουμε υπέρλογες έννοιες κι αμφισβητούμε την παντοδυναμία του Λόγου,τούτο ακριβώς δεν ενισχύει την αξία του?
β).Γιατί ότι δεν συλλαμβάνει η λογική πρέπει -σώνει και καλά- να είναι υπέρλογο και υπερβατικό και μεταφυσικό?
Η πίσω πλευρά ενός βουνού είναι απλώς "αθέατη" γιατί η φυσιολογική κατασκευή του ματιού είναι τέτοια που δεν μπορεί το βλέμμα να τρυπήσει το βουνό. Αυτό είναι όλο. Το βουνό όμως ολόκληρο βρίσκεται μέσα στην φύση δεν είναι το μισό φυσικό και το άλλο μισό υπερφυσικό. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ήχους που υπάρχουν γύρω μας και δεν τους ακούμε -εκτός κι αν έχουμε ένα ραδιόφωνο ή έναν ασύρματο.
Η Επιστήμη για να καταχτήσει το άγνωστο πρέπει να το μετατρέψει σε ελεγχόμενη πραγματικότητα. Πρέπει να βρίσκει μεθόδους να μετασχηματίζει τις φυσικέςεκδηλώσεις (φαινόμενα) που βρίσκονται έξω από την περιοχή της προσδεκτικότητας των ανθρώπινων αισθητηρίων (π.χ. υπέρηχοι) σε αισθητηριακά ερεθίσματα για τον άνθρωπο ερευνητή. Αλλιώς ο επιστημονικός νούς, είναι φυσικό να υποπτεύεται μόνο από τις λογικές προεκτάσεις των ευρυμάτων του κι από τα συμπεράσματα της εμπειρίας του, τη σκιερή πλευρά της αλήθειας - αλλά θα στέκεται ανήμπορος να την ελέγξει και να την επικυρώσει.
Ωστόσο μέχρι σήμερα,οι επίστήμες εξιχνίασαν, μεταγλώτισαν και αποκρυπτογράφησαν ένα σωρό "υπερφυσικά" φαινόμενα, περιορίζοντας έτσι τον "ζωτικό χώρο" του μύθου.
Η δεύτερη κατηγορία εννοιών που αντιμάχεται την λογική είναι το "Παράλογο" ή "Ανορθόλογο" ή 'Εξωλογικό".
Οι άνθρωποι που υπηρετούν και προπαγανδίζουν το παράλογο, είναι οι αρνητές και αναρχικοί του Λόγου. Προσπαθούν να δείξουν πως είναι ελέυθεροι από τα δεσμά του Λόγου.
Όμως ξεχνούν πως ελεύθερος είναι όποιος υποτάσσεται -μονάχα- στην φύση του.
Για αυτό ελεύθερος άνθρωπος είναι όποιος υποτάσσεται στον Λόγο (που είναι η Φύση του ανθρώπου) κι όχι όποιος "απελευθερώνεται" από τον λόγο.
Προσπαθούν να ροκανίσουν τα θεμέλια της πνευματικής ύπαρξης του ανθρώπου και να εξουδετερώσουν το μοναδικό όπλο που του εμπιστεύτηκε η Φύση για την άμυνα και την προκοπή του: την Λογική.
Με άλλα λόγια ενεργούν εγκληματικά για να αποδυναμώσουν τον άνθρωπο και να εμποδίσουν την ευτυχία του, αφού όπως λέει ο Αισχύλος "όσο πιο γερό το μυαλό τόσο πιο γερή και η ευτυχία".
Από τη στιγμή που ο άνθρωπος θα αμφισβητίσει και θα χάσει την εμπιστοσύνη του στην λογική αντιμετώπιση των υλικών και πνευματικών του προβλημάτων, τότε παρασύρεται στο χάος ολόκληρη η ψυχική του υπόσταση και ιδιαίτερα το θυμικό, η κρίση και η βούληση. Η αλογία οδηγεί στην καταστροφή αφού περάσει από την γελοιοποίηση.
Το ότι στον Ελληνικό χώρο τιμήθηκε και λατρεύτηκε ξεχωριστά το Απολλώνιο αυτό χάρισμα,ο Λόγος, δεν είναι βέβαια συμπτωματικό και τυχαίο. Όλοι οι λαοί έχουν μια εθνική παρακαταθήκη: την Ελευθερία. Οι Έλληνες όμως έχουν και δεύτερη: τον Ορθό Λόγο.
Πλάϊ στο μνημείο των πεσόντων στείνουν την Ακαδημία.
ΑΛΛΟΙ ΛΑΟΙ ΕΧΟΥΝ ΑΓΙΟΥΣ, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΧΟΥΝ ΣΟΦΟΥΣ, θα μας πει ο Νίτσε.
Είναι χαρακτηριστική η αντίληψη των αρχαίων πως εμπνευστής της νομοθεσίας του Λυκούργου ήταν ο Απόλλων, που σαν θεός του Φωτός χάρισε στους Σπαρτιάτες το φως της νομοθεσίας (Λυκούργος=Lux,Φως).
Η λογική, μέσα στον Ελληνικό πολιτιστικό χώρο εκφράστηκε με την μορφή της "διαλεκτικής" που χαρακτηριστικά της γνωρίσματα είναι η αναζήτηση, η αμφιβολία,η απορία, η αυτενέργεια,η κριτική, η ανάλυση και η σύνθεση,η δημιουργία.
Με την διαλεκτική ο δυναμικός Λόγος αντιτάχθηκε στην παθητική στασιμότητα, στη συντηριτική παράδοση, στην αμετακίνητη πίστη, στην "αλάνθαστη" αυθεντία, στο ιερό δόγμα.
O άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τον φυσικό κόσμο με τις πέντε αισθήσεις του.Ύστερα η λογική επεξεργάζεται τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που γεννήθηκαν από αυτή την επαφή και τις ανάγει σε έννοιες ή διαννοήματα που με τον συσχετισμό τους δημιουργεί τις κρίσεις και τις ιδέες (συμπεράσματα).
Γιατί ιδέες δεν είναι τίποτα άλλο παρά ενωτικές γέφυρες ανάμεσα στις έννοιες που προέκυψαν από τα αισθητά δεδομένα.
Η νοητική αυτή επεξεργασία των δεδομένων της εμπειρίας ονομάζεται "λογική λειτουργία".
Έτσι η λογική είναι "ου μικρόν όργανον...προς τε γνώσιν και την κατά την φιλοσοφίαν φρόνησιν "(Τοπ.163 Β9).
Θα μπορούσαμε να πούμε πως η λογική είναι η βαρύτητα που σαν κεντρομόλος δύναμη μας κρατάει καρφωμένους στην σφαίρα του πνεύματος. Η τυπική Λογική ή Στοιχειολογία, εξετάζει τις αρχές της νόησης και προϋποθέτει τη δύναμη της νόησης να παράγει εξελικτικά από ορισμένα δεδομένα νέες γνώσεις, αλλά και να κριτικάρει τα συμπεράσματά της με τα ίδια της τα μέσα αφού φυσικά υπάρχει σαν στέρεη βάση η σταθερότητα των φαινομένων του εξωτερικού κόσμου.
Η μεθοδολογία είναι απαραίτητο τμήμα της λογικής. Τούτο γίνεται φανερό από τους κύκλους των γνωσιολογικών προβλημάτων, από την τεχνική και τις αρχές, από το σύστημα και την οργάνωση της ύλης γενικά που σαν επιστήμη πραγματεύεται. Και είναι πολύ πλατύ και αξιόλογο αυτό το μεθοδευμένο υλικό.
Μερικοί βασικοί κύκλοι του π.χ. είναι : οι Έννοιες και οι λέξεις (πλάτος, βάθος και σχέσεις των εννοιών. Κατηγορίες και λογικά σύμβολα). Οι Κρίσεις (προτάσεις κατηγορικές, υποθετικές, διαζευκτικές, αναλυτικές, συνθετικές, συμβολικές). Οι διαλογισμοί (άμεσοι-έμμεσοι, κατηγορικοί, υποθετικοί, διαζευκτικοί, παραγωγικοί-επαγωγικοί). Οι Παραλογισμοί. Οι Συμβολισμοί. Οι αρχές του Ορθού λόγου. Η Λογιστική. Η Προτασιακή συνάρτηση κ.α. Σπουδαία εξέλιξη της της Τυπικής Λογικής είναι η Μαθηματική Λογική, που χρησιμοποιώντας σύμβολα και τύπους βρίσκει τις διάφορες λογικές σχέσεις.
Τις βασικές λογικές αρχές ("θεμελιώδεις νόμοι της νοήσεως") που είναι καθολικές και απόλυτες, τις διατύπωσαν πριν από τον Αριστοτέλη (που τις ονομάζει "πρώτες αρχές ή αξιώματα") οι Ελεάτες: Παρμενίδης και Ζήνων, ο Δημόκριτος, επίσης ο Σωκράτης και ο Πλάτων κ.α. Οι αρχές αυτές είναι τέσσερις:
α) Η αρχή της ταυτότητας.
β) η αρχή της αντίφασης.
γ) η αρχή του αποκλειομένου τρίτου.
δ) Η αρχή του επαρκούς (αποχρώντος) λόγου.
Ο Δημόκριτος είναι ο συγγραφέας της πρώτης Ελληνικής πραγματείας περί Λογικής ("Κανόνες" σε τρία βιβλία). Η Λογική του στρεφόταν εναντίον του σκεπτικισμού των Σοφιστών, του Ιδεαλισμού των Ελεατών και της Μεταφυσικής των Πυθαγορείων. Η Λογική του αναπτύχθηκε στη συνέχεια από την σχολή του Επίκουρου.
Ο Αριστοτέλης όμως ερεύνησε συστηματικά και επεξεργάστικε ολόκληρη την Λογική σαν επιστήμη, με τα σχετικά έργα του: Κατηγορίαι, Περί Ερμηνείας, Αναλυτικά πρότερα, Αναλυτικά ύστερα, Τοπικά και Περί σοφιστικών ελέγχων.
Σε αυτά τα έργα, οι μεταγενέστεροι έδωσαν το γενικό όνομα "Όργανον", από την πιο πάνω φράση του, που χαρακτρίζει τη νέα αυτή επιστήμη (Τοπ. 163 Β9). Το όνομα Λογική ή Διαλεκτική οφείλεται στους Στωικούς.
Το κυριότερο μέρος της Τυπικής Λογικής για τις "κατηγορικές κρίσεις", διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη τόσο τέλεια, ώστε ο Κάντ είπε πως όλοι οι μεταγενέστεροι αιώνες τίποτε το ουσιαστικό δεν πρόσθεσαν, αλλά ούτε και η μελλοντική εξέλιξη της επιστήμης πρόκειται να προσθέσει κάτι το σημαντικό.
Αλλά και ο Γάλλος φιλόσοφος-μαθηματικός Descartes (1596-1650) που έδωσε νέα ώθηση στην επιστήμη της Λογικής (με το έργο του: "Λόγος περί της μεθόδου"), την ίδια γνώμη είχε.
Υπάρχει στενή σχέση.αλλά δεν υπάρχει ταύτιση ανάμεσα στη φιλοσοφία και την λογική.Σαν Φιλοσοφία εννοούμε μια καθολική επιστήμη, που ζητάει να συλλάβει μια ενιαία θεωρία για τα όντα, τον κόσμο και την ζωή.
Με αυτή τη σπουδή ολόκληρου του επιστητού, η φιλοσοφία επιχειρεί να καταχτήσει την αλήθεια και να δώσει ένα ηθικό περιεχόμενο στη ζωή.
Με άλλα λόγια φιλοσοφία είναι η "κατά λόγον" νόηση του κόσμου. Από τη άλλη μεριά σαν λογική θεωρούμε την επιστήμη που ερευνάει τις αρχές και τις προϋποθέσεις της σωστής σκέψης, αλλά κυρίως την επεξεργασία του λόγου : δηλαδή τους τύπους, τους κανόνες, τους νόμους και τις εκφράσεις της ορθολογικής σκέψης με τον λόγο.
Αντικειμενικός σκοπός της ορθής διανόησης είναι η έρευνα της αλήθειας.
Από τους ορισμούς αυτούς βγαίνει το συμπέρασμα, πως η Λογική δεν ταυτίζεται απόλυτα με την Φιλοσοφία. Το πεδίο της φιλοσοφίας - η οποία ασχολείται συχνά και με σχήματα μη λογικά - διαφέρει κατά την έκταση και την ποιότητα από το πεδίο της λογικής.
Η λογική χρησιμεύει σαν προϋπόθεσει για να φιλοσοφήσει ο άνθρωπος. Η φιλοσοφία αρχίζει με την λογική αντιμετώπιση του κόσμου. Ο φιλόσοφος προσέχει την πρωταρχική πηγή της γνώσης δηλ. την αίσθηση αλλά επεξεργάζεται την εμπειρία που του κομίζουν τα αισθητήρια όργανα, αναλύει το συναίσθημα με την αντίληψη και το αξιολογεί με την νόηση δηλ. τον Λόγο, που στην αρχαιότητα εσήμαινε : σκέψη και λεκτική έκφραση της σκέψης μαζί, νόημα και ορθολογισμό, αιτία και σκοπό.
Με τον Λόγο δημιουργεί τις παραστάσεις που αντιπροσωπεύουν τα πράγματα δηλ. τις έννοιες, τα ορίζει με τις κρίσεις και συνδυάζει τις κρίσεις με τον συλλογισμό. Έτσι πλάθει τις ιδέες. Ο Frege δέχεται πως "η Λογική χρησιμοποιείται από την φιλοσοφία σαν όργανο για να κατανοήσει τα προβλήματά της και για να καταλύσει την τυραννία των λέξεων και της σκέψης".
Η ανθρώπινη σκέψη υπήρξε πάντοτε μια πορεία και μια κατάχτηση, Μια πορεία του πνεύματος, ανηφορική και γεμάτη εμπόδια. Γιατί η σκέψη είναι μια παρατήρηση κι ένας σκόπελος, ένα εμπόδιο (ρήμα: σκοπώ ή σκοπούμαι- εσκεπτόμην - σκέψομαι,κλπ).
Τέρμα της πορείας αυτής είναι ο συμπερασματικός λόγος, το εύρημα της αλήθειας.
Είναι λοιπόν η Λογική μια επιστήμη κανόνων, δηλ. κανονική (σε σχέση με την Ψυχολογία π.χ. που είναι περιγραφική) και έχει σαν αποστολή να διερευνάει τα προϊόντα της σκέψης, να αναγνωρίζει, να ταξιθετεί και να διαχωρίζει τα γνήσια από τα νόθα, τα ορθά από τα εσφαλμένα, τα αληθινά από τα ψεύτικα. Το ενδιαφέρον της Λογικής δεν στρέφεται προς το φαινόμενο της λειτουργίας της σκέψης δηλ. προς τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνεται η σκέψη, (όπως η ψυχολογία), αλλά προς τις αρχές και τους νόμους με τους οποίους λειτουργεί αυτή η σκέψη, σαν λόγος.
Από αυτόν τον δρόμο όμως το ενδιαφέρον της Λογικής στρέφεται προς την αλήθεια και μάλιστα προς την αντικειμενική αλήθεια. Και τούτο ακριβώς το πετυχαίνει με το να αγνοεί τον συγκεκριμένο άνθρωπο και να εξετάζει τις σκέψεις του καθεαυτές και μόνο, για να τις προσδιορίσει άν είναι αληθινές ή ψεύτικες, ορθές ή λαθεμένες.
Για αυτόν τον λόγο, η ανεύρεση της αλήθειας μέσα στο λόγο βρίσκεται πολύ κοντά στον αντίστοιχο στόχο της Φιλοσοφίας, που είναι η ανεύρεση της αλήθειας μέσω του λόγου.
[Συνεχίζεται...]
ΙΕΡΑ ΕΛΛΑΣ
THATAKOUTE
